quốc gia sản xuất nhiều GDP nhất, có nhiều phát minh khoa học công nghệ
lớn nhất thế giới. Trung Quốc có Nho giáo định hình văn hóa phương Đông;
có triết lý “cờ vây” định hướng chiến lược khác thường cho các trò chơi lớn.
Nhưng Trung Quốc lại từng bị các “tộc man di” cai trị
, phải chịu dựng
Với lịch sử huy hoàng đầy thăng trầm đó, từ một nước rất nghèo, ít được
tôn trọng, giờ đây, Trung Quốc đang trỗi dậy phi thường, đang chiếm giữ
nhiều kỷ lục thế giới về sức mạnh quốc gia, hơn cả Mỹ - như G. Allison đã
kể ra khá chi tiết trong chương 1 của cuốn sách. Nhưng Trung Quốc sẽ ứng
xử thế nào với cuộc chiến “định mệnh” này.
Không sa vào mổ xẻ các cấu phần chi tiết hay các yếu tố ngắn hạn của
cuộc chiến tiềm năng - mặc dù đây là nội dung chứa đầy sự hấp dẫn - như
diễn tiến của cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đang diễn ra chứng
tỏ, cuốn sách của Allison tiến hành phân tích so sánh nghệ thuật chiến tranh
của phương Đông và phương Tây, coi như một thứ kết tinh văn hóa. Hàm ý
của ông là rất rõ: Để dự báo khả năng chiến tranh cũng như kết cục của nó,
nhất là đối với những cuộc chiến có khả năng làm thay đổi vận mệnh nhân
loại, cần phải mổ xẻ ở những tầng rất sâu của lịch sử, của các cấu trúc văn
minh, các giá trị văn hóa - là những thứ mà Jozeph Nye gọi là “sức mạnh
mềm”. Việc phân tích triết lý và nghệ thuật đánh cờ của mỗi phương - cờ
vây của phương Đông và cờ vua của phương Tây - mà Allison chỉ ra trong
cuốn sách cho thấy tính triệt để nghiêm túc và của công việc nghiên cứu,
cũng có nghĩa là sự bảo đảm về độ tin cậy và tính trách nhiệm của các luận
cứ và nhận định được nêu.
Graham Allison dành không ít trang để gợi ý các khả năng và điều kiện
cần có để giải quyết vấn đề theo hướng để chiến tranh không trở thành định
mệnh. Có thể có nhiều điểm cần tranh luận về các gợi ý này. Mà chắc chắn
sẽ là như vậy. Vì tất cả đều đang ở thế “khả năng” - có thể xảy ra, mà cũng
có thể không xảy ra. Miễn là…
Miễn là có thêm nỗ lực của mọi người. Nỗ lực có trách nhiệm. Đặc biệt là
của những người đang nắm giữ “trọng trách” quốc gia và nhân loại.
