chủ. Trong một vài trường hợp, việc trao đổi ngoại giao phải mất thời gian
hàng tuần, còn ở những trường hợp khác thông tin trao đổi diễn ra gần như
tức thời. Thế nhưng, trong tất cả các trường hợp, chúng tôi nhận thấy các
nguyên thủ quốc gia đều phải đối mặt với những tình thế lưỡng nan chiến
lược dưới các điều kiện bấp bênh và áp lực liên tục. Từ góc nhìn hiện tại,
một số độc giả có thể muốn cho rằng những đánh giá của họ là không hợp lý
và thiếu cân nhắc. Tuy nhiên, nếu tìm hiểu kỹ hơn, chúng ta có thể hiểu và
thậm chí thông cảm với những áp lực, hy vọng, và nỗi sợ hãi họ đã cảm
nhận - cũng như những lựa chọn họ đã đưa ra.
Không có bất cứ cuộc xung đột nào kể trên chắc chắn phải xảy ra. Tuy
nhiên, sức nặng của những yếu tố thiên về chiến tranh đôi khi khiến chúng ta
rất khó xác định xem có lựa chọn nào khả dĩ hơn không. Không khó để
tưởng tượng liệu chúng ta sẽ bỏ phiếu như thế nào trong Nghị hội Athens
sau khi nghe Pericles trình bày về việc phải tham chiến, hay chúng ta sẽ có
những lời khuyên gì đối với vị hoàng đế nhà Hapsburg của Đế quốc La Mã
Thần thánh Charles V.
Những yếu tố căn bản trong cơ chế mà Thucydides đã phát hiện đều hiển
hiện rõ ràng trong tất cả mọi trường hợp kể trên. Chúng ta có thể nhận thấy
một cách sống động điều mà Dự án Bẫy Thucydides gọi là “hội chứng
quyền lực trỗi dậy” và “hội chứng quyền lực thống trị”. Hội chứng đầu tiên
nhấn mạnh nhận thức ngày càng tăng lên của một quốc gia đang trỗi dậy về
bản thân, về lợi ích, về quyền được công nhận và tôn trọng. Hội chứng thứ
hai về căn bản ngược lại với hội chứng thứ nhất, khi cường quốc đang thống
trị thể hiện nỗi sợ hãi và nỗi bất an ngày một lớn dần, cùng lúc đó phải đối
mặt với những dấu hiệu “suy thoái”. Giống như trong một gia đình khi các
anh chị em cạnh tranh với nhau, hay trong ngoại giao cũng vậy, chúng ta có
thể tìm thấy những xu hướng có thể dự đoán trước được phản ánh trên bàn
ăn hay trên bàn hội nghị quốc tế. Nhận thức ngày càng tăng về tầm quan
trọng của bản thân (“lời nói của tôi là quan trọng”) dẫn tới kỳ vọng được
công nhận và tôn trọng (“hãy nghe những gì tôi nói”) và yêu cầu có ảnh
hưởng lớn hơn (“tôi cứ khăng khăng vậy đấy”). Cũng dễ hiểu thôi, cường
