bốn trường hợp thì không - đó không phải là một tỉ lệ đáng yên tâm đối với
cuộc đối đầu địa chính trị quan trọng nhất của thế kỷ XXI.
Đây không phải là một cuốn sách về Trung Quốc. Mà là một cuốn sách về
tác động của một Trung Quốc đang trỗi dậy đối với Mỹ và trật tự toàn cầu.
Trong vòng bảy thập kỷ kể từ Thế chiến II, một khuôn khổ dựa trên luật
chơi do Washington dẫn dắt đã định hình trật tự thế giới, tạo ra một kỷ
nguyên không có chiến tranh giữa các cường quốc lớn. Hầu hết mọi người
đều nghĩ rằng điều này là bình thường. Các sử gia gọi đó là một “Nền hòa
bình Kéo dài” hiếm hoi. Ngày nay, một Trung Quốc ngày càng hùng mạnh
đang dần phá vỡ trật tự này, thách thức nền hòa bình mà nhiều thế hệ vẫn coi
là đương nhiên.
Năm 2015, tờ Atlantic đã đăng bài viết “The Thucydides Trap: Are the
US and China headed for War?” (Bẫy Thucydides: Liệu Mỹ và Trung Quốc
có đang hướng tới chiến tranh?). Trong bài viết này, tôi lập luận rằng phép
ẩn dụ lịch sử đó cung cấp lăng kính phù hợp nhất để soi sáng mối quan hệ
Mỹ - Trung ngày nay. Kể từ đó, khái niệm Bẫy Thucydides đã gây ra khá
nhiều tranh cãi. Thay vì đối mặt với bằng chứng và suy nghĩ về những điều
chỉnh khó khăn nhưng cần thiết mà cả hai bên cần phải có, giới hoạch định
chính sách và các nguyên thủ lại cố ngụy biện xung quanh quan điểm của
Thucydides về tính “tất yếu”. Rồi họ lại tự tay phá bỏ quan điểm đó khi lập
luận rằng chiến tranh giữa Washington và Bắc Kinh không phải là điều tất
định. Tại Hội nghị Thượng đỉnh năm 2015, Tổng thống Barack Obama và
Chủ tịch Tập Cận Bình đã thảo luận khá lâu về Bẫy Thucydides. Obama
nhấn mạnh rằng bất chấp những áp lực về mặt cấu trúc do sự trỗi dậy của
Trung Quốc gây ra, “cả hai nước đều có khả năng kiểm soát những bất
đồng.” Đồng thời, họ thừa nhận rằng, theo lời của Tập Cận Bình, “nếu các
nước lớn thường xuyên mắc phải những sai lầm trong tính toán chiến lược,
họ có thể tạo ra những cái bẫy như thế cho chính mình.”
Tôi đồng ý: chiến tranh Mỹ - Trung không phải là điều chắc chắn sẽ xảy
ra. Thực tế thì Thucydides cũng thừa nhận như thế về cuộc chiến giữa
Athens và Sparta. Xét về bối cảnh, rõ ràng ông có ý cường điệu hóa quan
