gái của cụ Đồ Nguyễn-đình-Chiểu một phần nhỏ thôi, mà vì văn thơ và sĩ
khí của bà làm cho ai cũng phải nhận là có tài và có đức hơn hết trong giới
nữ lưu. Sương-Nguyệt-Anh gọi Ngọc đến mà gả cho đứa con một, để cho
được rể kỳ tài, ương giống quý để có cháu ngoại hay.
Từ khi có vợ, Mai-văn-Ngọc tự mình học chữ Pháp, học từ ngữ, văn
phạm, học kết câu. Trong mấy năm, rành tiếng Pháp, nói tuy đớ giọng và
không mau, nhưng khi viết văn thì rất hay, một cử nhân văn chương Pháp
chưa dễ qua mặt nổi. Bởi học giỏi như vậy, mà khắp xứ đều gọi tặng là thầy,
mặc dầu không mở lớp, nhận học trò.
Phật, Lão, Trang, Khổng, Mạnh, bách gia chư tử của phương Đông,
các triết gia cổ kim của phương Tây, Mai-văn-Ngọc thảy đều rành. Khi
Phạm-Quỳnh lãnh lịnh của toàn quyền Albert Sarraut để tổ-chức tạp chí «
Nam-Phong », thì Phạm-Quỳnh dự tính để ở ngôi giám đốc tạp chí một
người mà học thuật Đông Tây thảy làm cho cả nước kính nể. Cho nên,
Phạm-Quỳnh từ Hà-Nội vào Nam, có ý muốn mời Mai-văn-Ngọc nhận ngôi
giám đốc tạp chí Nam-Phong ấy. Trong quyển « Một tháng ở Nam-Kỳ »,
người ẩn sĩ mà Phạm Quỳnh tả với bao nhiêu sự kính nể, nhưng không viết
tên ra, người ấy chính là Mai-văn-Ngọc… »
Xuyên qua những lời của Hồ hữu Tường nói về Mai-văn-Ngọc trên
đây, chúng ta đủ thấy tài học về phẩm hạnh của ông như thế nào. Tài cao,
học rộng nhưng trọn đời ông không màng tưởng đến công danh chi cả, sống
đạm bạc, bình dị, dưỡng chí tu tâm.
Ông được Nguyễn an Ninh rất quý mến. Có lần, Nguyễn-An Ninh hỏi
ông về cảm nghĩ đối với các nhà tư tưởng cổ kim Đông Tây, ông viết trao
cho Nguyễn-An-Ninh 4 câu :
Thế sự bổn vô chân, ác, mỹ
Nhân sanh đồ tự vọng tham ô
Nhược giao đạo đức tùy nhân đạo
