Huỳnh-công-Lý là một người tánh tình, tà vạy, ỷ mình là quốc trượng nên
làm nhiều điều ngang dọc.
Từ khi Huỳnh-Công-Lý bị giết, Lê-văn-Duyệt luôn luôn bị dòm ngó.
Trong việc trị quốc an dân, Ngài thương xót gia đình của những người
vì nước bỏ mình, lập ra hội cứu cấp kêu là hội « Anh Hài » cùng hội «
Giáo-Dưỡng » để cứu giúp những trẻ mồ côi cùng những người quả phụ
của binh sĩ. Lúc bấy giờ nước Xiêm La hay quấy nhiễu xứ Cao-Mên là một
xứ được Việt Nam bảo hộ nên Lê Tả Quân có một chương-trình chinh-phục
Xiêm-La.
Ngài tính chia binh đánh cả hai mặt, một mặt đường bộ thì do ngã Cao-
Miên kéo qua, còn mặt thủy thì Ngài ra lịnh đào kinh Vĩnh-Tế nối liền
Châu-Đốc Hà-Tiên để làm trục giao-thông, thật ra chiến-lược, chiến-thuật
của Ngài rất tinh-tế, kinh Vĩnh-Tế vừa đào xong thì vua Gia-Long băng hà,
vua Minh-Mạng và Lê Tả quân bất đồng ý kiến nên cuộc diện Nam kỳ từ đó
mới có cuộc gió mây thay đổi.
Năm Nhâm Thìn 1832 đêm 30 tháng 7 Lê Tả Quân thất lộc hưởng thọ
69 tuổi, rồi cũng không bao lâu sau đó Lê Tả quân mạng phụ cũng tạ thế.
Khi Ngài chết rồi vua Minh-Mạng phái người vào thành Phiên An,
viên Bố Chánh Bạch-Xuân-Nguyên với mật lịnh mở cuộc điều tra về cách
cai trị của Tổng-Trấn Lê-văn-Duyệt kiếm cớ buộc cho có tang tích ngõ hầu
bắt tội và làm nhục Ngài cho bõ ghét.
Vì cuộc điều tra thiên lệch của Bạch-Xuân-Nguyên mà nhóm võ quan
tâm phúc của Tả quân là Lê-văn-Khôi, Hoành và Trấn nổi lên làm phản giết
Bạch-xuân-Nguyên, chiếm cứ cả Nam Kỳ mãi đến năm 1835 Khôi thọ bệnh
chết, binh Triều mới dẹp an.
Vua Minh-Mạng dạy kết án phạt Lê Tả quân những tội không chánh
đáng, do lòng căm hờn nhỏ nhen kết tạo, truyền quan tỉnh Gia-Định đục tên
trước mộ Lê Công rồi dạy dựng một tấm bia đá để chữ to : « Quyền yêm
