Trên một phương diện nào đó, chính bàn tay vô hình của Adam Smith đã
chuyển Coca-Cola qua bức tường thành Berlin. Các đại lý bán Coca-Cola
không phải là vĩ nhân phục vụ mục đích nhân đạo cao cả khi mang đồ uống
cho những người dân Đông Đức mới được giải phóng. Họ cũng không đưa
ra một lời tuyên bố táo bạo nào về tương lai của chủ nghĩa cộng sản. Họ chỉ
quan tâm đến công việc kinh doanh - mở rộng thị trường toàn cầu, gia tăng
lợi nhuận và làm hài lòng các cổ đông. Đây chính là điểm mấu chốt của chủ
nghĩa tư bản: Thị trường sắp xếp các động cơ khuyến khích theo một cách
nào đó sao cho các cá nhân làm việc vì lợi ích lớn nhất để có được mức
sống ngày càng tăng và khá giả cho phần lớn (dù không phải là tất cả)
những người dân trong xã hội.
Các nhà kinh tế học đôi khi vẫn hỏi: “Ai nuôi sống Paris?” - một lối nói
đầy hoa mỹ ám chỉ đến một loạt những hoạt động tạo đà vận hành cho nền
kinh tế hiện đại, xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày. Luôn có đúng
số cá ngừ tươi cần thiết được chuyển từ một tàu đánh cá ở Nam Thái Bình
Dương đến một nhà hàng ở Rue de Rivoli. Một người bán dạo có đầy đủ
những gì mà khách hàng của anh ta muốn vào mỗi buổi sáng - từ cà phê
đến đu đủ tươi - cho dù những sản phẩm này có thể nhập về từ 10 đến 15
nước khác nhau. Tóm lại, trong một nền kinh tế phức tạp, có hàng tỷ giao
dịch diễn ra mỗi ngày, và hầu hết đều không có sự tham gia trực tiếp của
chính phủ. Và không chỉ có mọi thứ được hoàn thành, cuộc sống của chúng
ta cũng theo đó dần trở nên tốt đẹp hơn. Bây giờ, bất cứ lúc nào, chúng ta
cũng có thể đi mua một chiếc ti vi màu để làm cho ngôi nhà của mình tiện
nghi hơn. Điều đáng ngạc nhiên là vào năm 1971, một chiếc ti vi màu 25
inch sẽ có giá trung bình là 174 giờ làm việc của một công nhân. Còn ngày
nay, một ti vi màu 25 inch với chất lượng tốt hơn, có nhiều kênh hơn và thu
sóng tốt hơn chỉ mất trung bình 23 giờ lương.
Nếu bạn cho rằng một chiếc ti vi rẻ hơn, tốt hơn không phải là giải pháp
tốt nhất cho tiến bộ xã hội (tôi thừa nhận đây là một suy nghĩ hợp lý) thì có
lẽ bạn sẽ thay đổi bởi thực tế trong suốt thế kỷ XX, tuổi thọ trung bình của
