Vậy, tại sao chúng ta lại để mặc Pfizer rút tiền trong túi người tiêu dùng?
Bởi vì nếu không nhận được bảo hộ quyền sáng chế, thì Pfizer sẽ không
bao giờ tiến hành đầu tư cho việc phát minh ra loại thuốc vốn rất cần thiết
này. Chi phí thật sự của những loại thuốc mang tính đột phá là chi phí
nghiên cứu và phát triển, chứ không phải chi phí sản xuất những viên thuốc
khi đã khám phá ra công thức của nó. Điều này cũng đúng với các loại
dược phẩm khác. Chi phí trung bình để đưa một loại thuốc mới ra thị
trường là khoảng 600 triệu đô la. Và để nghiên cứu thành công một loại
thuốc, người ta đã phải tiến hành rất nhiều những thử nghiệm tốn kém. Vậy
có cách nào để cung cấp các loại thuốc với giá tiền hợp lý cho những người
dân có thu nhập thấp mà không làm mất đi động lực khuyến khích phát
minh ra những loại thuốc này không? Có. Chính phủ có thể mua đứt bằng
sáng chế khi một loại thuốc mới được phát minh bằng cách trả trước cho
công ty phát minh một khoản tiền tương đương với những gì công ty này
kiếm được trong thời gian bằng sáng chế có hiệu lực là 20 năm. Sau đó,
chính phủ sẽ nắm quyền sở hữu và có thể tính bất kỳ mức giá nào được cho
là phù hợp. Đây là một giải pháp tốn kém có đi kèm một số rắc rối. Ví dụ,
chính phủ sẽ mua bằng sáng chế cho loại thuốc nào? Chứng viêm khớp có
nghiêm trọng đến mức cần sử dụng quỹ công cho các chương trình nghiên
cứu thuốc đặc trị không? Còn bệnh hen thì sao? Dù vậy, kiểu kế hoạch này
ít nhất cũng phù hợp với thực tiễn kinh tế: Các cá nhân và công ty sẽ chỉ
đầu tư khi họ được bảo đảm là sẽ có lợi từ những gì gieo trồng, theo cả
nghĩa đen và nghĩa bóng.
Gần đây tôi có tình cờ bắt gặp một ví dụ về quyền sở hữu không rõ ràng
có thể kiềm chế sự phát triển kinh tế. Khi đó, tôi đang viết một câu chuyện
dài về những bộ lạc người da đỏ ở Mỹ cho tờ The Economist. Khi sống
trong cộng đồng người da đỏ, tôi để ý thấy họ có rất ít nhà ở. Các thành
viên bộ lạc hoặc sống trong những ngôi nhà do chính phủ liên bang trợ cấp
hoặc sống trong những ngôi nhà di động. Tại sao vậy? Lý do chủ yếu là bởi
vì họ rất khó, nếu không muốn nói là không thể, có tài sản thế chấp bằng
nhà như quy định bởi vì mảnh đất họ sinh sống thuộc sở hữu chung của cả
