chúng đem lại bóng cả và đã sống ngần ấy năm. Thằng bé vừa mẫn
cảm vừa chậm hiểu. Thật ngán ngẩm: ông đã từng hạ quyết tâm
chăm chút năng khiếu của các con mình, làm cho việc học hành nhẹ
nhàng hơn và bồi bổ tất cả những gì phi thường trong chúng.
Nhưng hóa ra trong chúng chẳng có gì phi thường cả. Chúng cũng
chẳng thông minh lắm. Joseph có chí hướng tốt để thành sĩ quan dự
bị, nó là con của Johanna mà. Wilhelmine ít nhất thì cũng nghe lời và
giữ cửa nhà sạch sẽ. Nhưng còn Eugen ?
Rốt cuộc ông cũng tìm thấy nhà kho và đánh dấu vào đó. Có lẽ
những người giúp việc phải mất vài ngày mới phá xong. Sau đó ông
sẽ xác định được góc lệch với tuyến chính, và mạng lưới sẽ được bổ
sung thêm một tam giác. Cứ thế, từng bước một, ông phải tiến đến
tận biên giới Đan Mạch.
Rồi sắp đến lúc tất cả chỉ là trò vặt. Người ta sẽ bập bềnh trên
khinh khí cầu và đọc khoảng cách trên thước từ tính. Người ta sẽ gửi
các tín hiệu hóa điện từ một điểm đo đến điểm tiếp theo và nhận ra
khoảng cách qua độ thuyên giảm của cường độ điện. Nhưng có ích
gì cho ông cơ chứ, ông phải làm việc đó hôm nay với thước dây,
kính lục phân và kính kinh vĩ, trong đôi ủng lấm bùn, lại phải nghĩ
ra những phương pháp khả dĩ cân bằng sự sai lệch trong đo đạc
bằng toán học thuần túy: những sai số li ti lần nào cũng cộng lại
thành tai ương lớn. Chưa bao giờ tồn tại một bản đồ chính xác của
vùng này cũng như của bất cứ vùng nào khác.
Mũi ông ngứa, một con muỗi đốt vào chính giữa. Ông lau mồ
hôi. Ông nhớ đến báo cáo của Humboldt về muỗi ở sông Orinoco:
con người và côn trùng không thể chung sống dài lâu, không thể
chung sống vĩnh viễn, không bao giờ. Ngay tuần trước Eugen bị một
con ong bắp cày đốt. Nghe nói là có tỉ lệ một triệu côn trùng trên một
người. Khéo léo và may mắn đến đâu cũng không diệt hết chúng
được. Ông ngồi lên một gốc cụt, lấy miếng bánh mì cứng ra và dè
dặt cắn. Chỉ vài giây sau đã có những con ong đầu tiên vo ve quanh
