Thảo Nguyên
Cái chết, thưa các quý vị, là gì ? Nói cho cùng, đó không phải là
sự chấm dứt và mấy giây phút vụt tắt, mà là sự xuống dốc từ từ
trước đó, quá trình bại hoại lê thê hàng năm trời; quãng thời gian mà
con người hiện hữu nhưng đâu phải thực sự hiện hữu, khi con
người dù đã mất hết những gì đẹp đẽ nhất của mình nhưng vẫn cả
quyết được rằng mình còn đó. Thiên nhiên, thưa quý vị, khi an bài
sự ra đi của chúng ta, đã nương tay thế đấy !
Khi tràng pháo tay chấm dứt thì Humboldt đã rời bục diễn
thuyết. Trước cửa Trường nhạc, một chiếc xe ngựa đã đợi để đưa
ông đến bên giường bệnh của chị dâu. Bà lả dần đi, nhẹ nhàng và
không đau đớn, nửa tỉnh nửa mê, chỉ một lần mở mắt, nhìn thấy
Humboldt trước tiên, rồi khẽ giật mình khi thấy chồng, tựa như khó
phân biệt được hai người. Mấy giây sau thì bà chết. Sau đó hai anh
em ngồi đối diện nhau, Humboldt cầm tay anh, vì ông biết rằng
hoàn cảnh đòi hỏi vậy; nhưng họ quên hẳn trong một lát việc phải
ngồi thẳng và nói những điều thông thường.
Cuối cùng thì người anh cũng hỏi, liệu Humboldt có nhớ lại
lúc hai người đọc câu chuyện về Aguirre và ông quyết định đi tới
Orinoco ? Ngày hôm ấy đã được ghi lại cho hậu thế !
Tất nhiên là ông nhớ, Humboldt nói. Nhưng ông không tin
rằng hậu thế còn quan tâm đến nữa, ông nghi ngờ chính cả ý nghĩa
của chuyến đi Orinoco. Con kênh không đem lại phồn vinh cho châu
lục, nó cô đơn nằm đó dưới đám mây muỗi như vẫn vậy từ xưa,
Bonpland đã nói đúng. Ít nhất thì cuộc sống của ông cũng không
đến nỗi buồn chán.
