Người ta muốn biết, Humboldt nói, vì người ta muốn biết. Cho
đến nay chưa ai nghiên cứu sự xuất hiện của giống sinh vật sống dai
trên đầu những thổ dân ở vùng quanh xích đạo này.
Không xa nhà họ, có chợ bán đấu giá người. Với ánh mắt thất
thần, lũ đàn ông đàn bà vai u thịt bắp bị xiềng chân để các điền chủ
vạch mồm, xem tai và quỳ hẳn xuống để sờ vào hậu môn mình. Họ
sờ gan bàn chân, kéo mũi, kiểm tra đầu tóc và lấy ngón tay búng vào
bộ phận sinh dục của những người này. Thường là xong rồi thì họ đi
mất, không mua gì cả, món hàng này hiện đang ế ẩm. Humboldt
mua ba người đàn ông và tháo xích ra. Họ không hiểu gì. "Các người
đã tự do", Humboldt nhờ dịch lại, có thể đi được rồi. Họ trố mắt
nhìn anh. Tự do ! Một người hỏi, họ nên đi đâu. "Đi tới đâu các
người muốn", Humboldt trả lời. Anh cho họ tiền. Họ ngập ngừng
cắn thử những đồng xu. Một người ngồi xuống đất, nhắm mắt và
không động đậy gì nữa, tựa hồ trên thế giới này không có gì làm anh
ta quan tâm nữa cả. Humboldt và Bonpland đi khỏi đó trong ánh
mắt giễu cợt của đám người đứng quanh. Họ ngoảnh lại mấy lần,
song không ai trong số người được thả tự do dõi mắt nhìn theo. Đến
tối thì trời bắt đầu mưa, một trận động đất mới trong đêm làm rung
chuyển thành phố. Sáng hôm sau ba người đó biến mất. Không ai
biết họ đi đâu, và họ cũng không hề xuất hiện trở lại. Phiên đấu giá
sau, Humboldt và Bonpland ở nhà, làm việc đằng sau những cửa sổ
đóng kín và đợi đến khi chợ đã vãn mới ra ngoài.
Chuyến đi đến trạm truyền giáo ở Chaymas xuyên qua rừng
già. Cứ mỗi bước chân lại thấy cây cỏ lạ. Nền đất như không đủ chỗ
cho nhiều thực vật mọc đến thế: những thân gỗ chen chúc nhau, cây
nọ che lấp cây kia, dây leo sạt vào đầu vào vai họ. Những thầy tu ở
trạm truyền giáo thân mật đón chào hai người, mặc dù không biết
họ muốn gì ở đây. Thầy trưởng trạm lắc đầu. Nhất định có gì uẩn
khúc ! Chẳng ai đi nửa vòng thế giới để đo miếng đất mà họ không
sở hữu cả.
