nghề buôn bán gỗ thông xẻ ván của lão, nhưng ông cụ Sorel, như người ta
gọi lão từ khi lão phát tài, đã biết mánh khóe lợi dụng sự nôn nóng và thói
sính làm sở hữu chủ của ông láng giềng, đã kiếm được món tiền 6.000
quan.
Quả đáng tội, cuộc điều đình ấy đã bị những người đầu óc tốt ở vùng đó
chê trách. Có một lần, hôm đó là ngày chủ nhật cách đây bốn năm, ông de
Rênal, bận trang phục thị trưởng ở nhà thờ về, trông thấy từ xa lão Sorel
với ba đứa con trai của lão đi chung quanh, lão nhìn ông mà tủm tỉm cười.
Nụ cười đó đã rọi một tia sáng chết người vào tâm hồn ông thị trưởng, từ
lúc đó ông nghĩ rằng đáng lẽ ông có thể đổi chác được rẻ hơn.
Muốn được thiên hạ trọng vọng ở Verrières, điều chủ yếu là tuy xây cất rất
nhiều tường, nhưng không được xây dựng theo một cái đề án nào đó du
nhập từ nước Ý sang, do những bọn thợ nề cứ đến mùa xuân là đi xuyên
qua những đường hẻm núi Jura để lên Paris. Một việc làm cách tân như vậy
sẽ khiến cho kẻ xây dựng dại dột đời đời mang tiếng là đầu óc xấu, và kẻ
đó sẽ vĩnh viễn mất giá trị bên cạnh những người thức giả và ôn hòa, họ
ban phát sự trọng vọng ở Franche-Comté.
Trong thực tế, những người thức giả đó thi hành ở xứ này một cái quyền
chuyên chế phiền hà nhất, chính vì cái danh từ bỉ ổi đó mà sự lưu trú ở các
thành phố nhỏ thật không sao kham nổi đối với ai đã sống trong cái nước
cộng hòa lớn gọi là Paris kia. Sự áp chế của dư luận, mà dư luận nào có ra
gì? Dù là ở những thành phố nhỏ nước Pháp hay ở Hợp-Chủng-Quốc Châu
Mỹ, thì cũng thô bạo chẳng kém gì nhau.
CHƯƠNG II
MỘT ÔNG THỊ TRƯỞNG
