Tất cả mọi người đều nhìn Julien, anh cúi đầu đáp lễ, và cúi hơi rõ rệt quá
khi đáp lễ Norbert; nhưng nói chung, người ta lấy làm hài lòng về con mắt
nhìn của anh.
Chắc hẳn là hầu tước có nói về cái loại học vấn mà Julien đã hấp thụ được,
vì một người khách ăn bỗng tấn công anh về Horace. Thì chính là do nói về
Horace mà trước đây ta đã gây được cảm tình của ông giám mục Besancon,
Julien nghĩ bụng, rõ ràng là họ chỉ biết có tác giả đó thôi. Từ lúc đó trở đi,
anh tự chủ được. Cái đó được dễ dàng, vì anh vừa mới quyết định rằng cô
de La Mole không bao giờ sẽ là một người đàn bà đối với mắt anh. Từ ngày
vào chủng viện, anh vẫn đánh giá người đời rất thấp và khó lòng để cho họ
làm anh mất tinh thần. Đáng lẽ anh được mười phần bình tĩnh nếu gian
buồng ăn được bày biện đồ đạc ít huy hoàng hơn. Chả là, có hai tấm gương
cao mỗi tấm đến tám pied, trong đó đôi khi anh nhìn người đối thoại với
anh khi anh nói về Horace, hai tấm gương đó cứ làm anh khiếp phục. Kể
đối với một anh tỉnh lẻ thì những câu cú của anh cũng không đến nỗi dài
dòng quá. Anh có đôi mắt đẹp, mà sự nhút nhát run sợ hay sung sướng, khi
anh đã trả lời hay, làm sáng lên gấp bội. Anh được mọi người thấy là dễ
thương. Các loại thẩm sát này đem lại câu đối chất hứng thú cho một bữa
ăn trang trọng. Ông hầu tước làm hiệu cho người đối thoại với Julien, xui
ông ta dồn anh cho mạnh vào. Có lẽ nào anh ta lại có được đôi chút kiến
thức, ông nghĩ bụng!
Julien tự mình bịa ra những ý đối đáp, và trở nên khá bạo dạn để tỏ ra
không phải là mẫn tiệp, điều đó thật không thể được đối với ai không am
hiểu cái ngôn ngữ thường dùng ở Paris, nhưng anh có ý nghĩ mới mẻ mặc
dầu được trình bày chẳng ưu nhã mà cũng chẳng hợp thời gì lắm, và người
ta thấy rằng anh rất giỏi tiếng La tinh.
Đối thủ của Julien là một ông học sĩ của Học viện Bi Ký Mỹ Văn [238] ,
ông này tình cờ lại biết tiếng La tinh; ông ta thấy Julien là một tay cổ văn
học rất cừ khôi, ông không còn sợ phải làm cho anh ta phải lúng túng.
