Ngày hôm nay, ta làm một công việc bắt buộc, anh nghĩ bụng khi trở về
buồng và với một nỗi tức giận đã từ lâu anh không có nữa: Mong rằng bức
thư thứ hai sẽ buồn chán cũng bằng bức thứ nhất.
Nó còn buồn chán hơn nữa. Những cái mà anh chép, anh thấy nó vô nghĩa
lý quá, đến nỗi anh cứ sao hết dòng nọ đến dòng kia, mà không nghĩ gì đến
ý nghĩa.
Lại còn kiểu sức hơn, anh nghĩ bụng, những công văn của hòa ước Munster
[448] , mà ông thầy dạy sách lược của ta bắt ta chép lại ở Luân Đôn.
Bấy giờ anh mới chợt nhớ đến những bức thư của bà de Fervaques mà anh
đã quên không trả lại nguyên bản cho người Tây Ban Nha nghiêm trầm
Don Diego Bustos. Anh tìm những bức thư đó; quả thực là nó cũng tối tăm
khó hiểu gần bằng những bức thư của vị lãnh chúa Nga trẻ tuổi. Sự lờ mờ
thật là trọn vẹn. Hình như có đủ các nghĩa và chẳng có nghĩa gì. Đó là cây
phong huyền cầm [449] của phép hành văn, Julien nghĩ. Giữa những tư
tưởng cao siêu nhất về cái hư không, về cái chết, về cái vô cùng... , ta chỉ
trông thấy thực sự có mỗi một nỗi sợ ghê gớm bị lố bịch tức cười.
Câu độc thoại mà chúng tôi vừa tóm tắt trên đây, được lặp đi lặp lại trong
mười lăm ngày liền. Thiu thiu ngủ trong khi sao chép một thứ bình luận về
thiên Mặc thị [450] , ngày hôm sau đi đưa một bức thư với một vẻ u sầu,
dắt ngựa trở về chuồng với hy vọng được thoáng trông thấy tà áo dài của
Mathilde, làm việc, buổi tối xuất hiện ở rạp Opéra khi nào bà de Fervaques
không đến dinh de La Mole, đó là tất cả những sự việc đơn điệu của đời
sống Julien. Đời sống đó có hứng thú hơn, khi nào bà de Fervaques đến nhà
bà hầu tước; khi đó, anh có thể hé trông thấy đôi mắt của Mathilde dưới
một vạt mũ của bà thống chế, và anh ăn nói hoạt bát. Những câu dí dỏm và
tình tứ của anh bắt đầu có một văn thế vừa nổi lại vừa ưu nhã hơn trước.
Anh cảm thấy rõ là những điều anh nói đều vô nghĩa lý đối với mắt
Mathilde, nhưng anh muốn làm cô phải chú ý vì cách phát âm ưu nhã.
