— Anh nói với em điều đó, thật là ác... Và Mathilde tái mặt đi.
— Ờ nhỉ, anh muôn ngàn xin lỗi em, Julien, bừng tỉnh giấc mơ màng, kêu
lên và ôm lấy cô.
Sau khi đã chùi nước mắt cho cô, anh lại trở về ý nghĩ cũ, nhưng khôn khéo
hơn. Anh đã cho câu chuyện câu trò một chiều hướng triết lý u sầu. Anh nói
về bước đường tương lai sắp sửa khép lại đối với anh. - Phải công nhận, em
yêu quý ạ, rằng tình mê đắm là một biến cố trong đời sống, mà biến cố đó
chỉ gặp thấy ở những tâm hồn ưu việt... Cái chết của con anh, thực ra sẽ là
một điều may phúc cho sự kiêu hãnh của gia đình em, bọn người hạ thuộc
sẽ đoán như vậy. Sự rẻ rúng sẽ là số phận đứa con của tai họa và sỉ nhục...
Anh mong rằng tới một thời kỳ mà anh không muốn ấn định, nhưng lòng
can đảm của anh, em sẽ lấy chàng hầu tước de Croisenois.
— Sao! Thân danh ô nhục!
— Sự ô nhục không có thể nào bén được đến một cái tên tuổi như của em.
Em sẽ là một người quả phụ và quả phụ của một thằng điên, có thế thôi.
Anh sẽ đi xa hơn nữa; tội ác của anh, vì không do đồng tiền làm động cơ,
nên sẽ không điếm nhục. Có lẽ đến thời kỳ đó, một nhà làm luật nào đó có
đầu óc triết lý sẽ làm cho các thành kiến của người đương thời ưng chịu sự
bãi bỏ án tử hình. Bấy giờ một tiếng nói cảm tình nào đó sẽ kể như một cái
ví dụ: Đây này, người chồng trước của cô de La Mole là một anh chàng
điên, nhưng không phải là một con người xấu bụng, một đứa gian ác. Làm
rụng cái đầu ấy, thật đã vô lý. Bấy giờ lưu danh của anh sẽ không phải là ô
nhục; ít ra, sau một thời gian. Vị thế của em trong xã hội, tài sản của em và
cho phép anh nói, tài trí của em, sẽ làm cho chàng de Croisenois, khi đã trở
thành chồng em, có được vai vế mà cứ như chàng ta thì không tài nào đạt
tới được. Chàng ta chỉ có dòng dõi và trí dũng cảm, mà cứ riêng những đức
tính đó, hồi 1729 còn làm thành một con người hoàn toàn, một thế kỷ sau
đã trở thành một trò lỗi thời, và chỉ cho người ta có những kỳ vọng hão
