Julien đâm ra bực mình vì không thấy động tâm về tất cả những trò anh
hùng đó. Anh sẽ nghĩ thế nào, nếu anh được biết tất cả những sự điên rồ mà
Mathilde đem ra để làm tình làm tội đầu óc tận tụy, nhưng rất mực lý trí và
thiển cận của anh chàng Fouqué hồn hậu?
Anh chàng này cũng chẳng biết là nên chê trách cái gì trong sự tận tâm của
Mathilde, vì chính anh ta cũng sẵn lòng hy sinh tất cả sản nghiệp và đem cả
tính mạng, ba bẩy cũng liều, để cứu Julien. Anh lấy làm kinh dị vì số vàng
mà Mathilde đem tung ra. Những ngày đầu, những món tiền phao phí như
vậy làm cho Fouqué phải khiếp phục, vì đối với đồng tiền, anh vẫn có tất cả
tấm lòng tôn trọng của một dân tỉnh lẻ.
Sau cùng, anh khám phá ra rằng những dự định của cô de La Mole luôn
luôn thay đổi, và, anh thấy nhẹ hẳn người, khi tìm được một câu để chê
trách cái tính khí kia làm anh rất mệt: Cô ta là người thay đổi bất thường.
Từ cái tính từ đó đến cái tính từ đầu óc xấu, câu chê bai tệ hại nhất ở tỉnh
lẻ, chỉ có một bước.
Lạ lùng thật, Julien tự nhủ, một hôm Mathilde ở nhà giam đi ra, một mối
tình cuồng nhiệt đến như vậy, mà ta là đối tượng, thế mà chả làm cho lòng
ta mảy may cảm động! Mà hai tháng trước đây, ta say mê nàng biết bao!
Đành rằng ta có đọc sách thấy rằng gần đến cái chết thì người ta thờ ơ với
hết thảy; nhưng thật là kinh khủng khi tự cảm thấy mình bội bạc mà không
làm sao thay đổi được. Vậy ra ta là một đứa ích kỷ sao? Về vấn đề ấy, anh
tự sỉ vả bằng những lời thầm tệ.
Sự tham vọng đã chết trong lòng anh, một mối tình nồng nhiệt khác nảy nở
từ đống tro tàn của nó; anh gọi đó là lòng hối hận vì đã ám sát bà de Rênal.
Thực sự, anh yêu bà mê mẩn. Anh thấy sung sướng lạ thường, khi tuyệt đối
một mình một bóng, và không sợ có ai đến quấy rối, anh được dốc lòng
tưởng nhớ những ngày hạnh phúc anh đã được sống ngày xưa ở Verrières
hay ở Vergy. Mỗi sự kiện nhỏ nhặt của những thời đã vút bay quá nhanh
