[15] Tường chắn (mur de soutènement) : tường xây để chắn đất lở, nước
tràn.
[16] Toise: đơn vị đo lường cũ, dài bằng 1,949 mét.
[17] Viện tế bần (depôt de mendieitè) : những viện tế bần, do vua Louis
XVI sáng lập nên, dưới thời Cách mạng bị triệt bỏ, đến thời Đế chế lại
được tổ chức lại năm 1808. Chính quyền Trùng hưng lại triệt bỏ gần hết.
Năm 1830, chỉ còn có sáu viện.
[18] Saint-Germain-en-Laye: tên thị trấn, tổng lỵ Sainte-Ouen, quận
Versailles. Ở đó có một tòa lâu đài lớn, kiểu phục hưng, đã từng làm cung
điện nhà vua, tòa lâu đài này có một tầng nền cao, rộng lớn huy hoàng, trên
đó có thiết lập một viện bảo tàng những đồ cổ của quốc gia.
[19] Đường dạo trung thành {Cours de la Fidélita) : tiếng Pháp cours có
nghĩa là con đường dạo chơi công cộng, có trồng cây. Trung thành, là tên
mà ông de Rênal đặt cho con đường ấy, dụng ý ám chỉ lòng trung thành của
mình với dòng họ chính thống Bourbons, hiện đương trị vì.
[20] Besancon: nguyên là thủ phủ xứ cũ Franche-Comté. Sau này, là tỉnh lỵ
tỉnh Doubs. Có công nghiệp đồng hồ, gang thép, làm mũ v. v... Có thành
lũy, tòa tổng giám mục, đại học viện, trường dạy nghề đồng hồ.
[21] Jacobins: tên chỉ những người họp thành một nhóm cách mạng,
thường hội họp ở nhà tu kín cũ của dòng Jacobins, nghĩa là dòng thánh
Dominic, ở phố Saint-Honóre. Những người Jacobins tụ tập thành nhóm
ngay từ 1789, là nhũng người cách mạng hăng say nhất, và ủng hộ đến
cùng ủy ban Cứu quốc và Robespierre. Nghĩa rộng, là người nhiệt thành
theo chế độ dân chủ.
[22] Appert: tên thực của một nhân vật có thực, trợ bút Báo Đề lao (Joumal
de Prison) , thường đi công cán khắp nước Pháp để cải thiện số phận các tù
nhân. Ông ta đã đến Grenoble thăm Antoine Berthet trong nhà giam kia.
