Bourbons). Quận công d'Orléans nói đây là ông nội của vua Louis-Philippe.
[32] Bà de Montesson: nữ hầu tước de Montesson bí mật kết hôn với quận
công d'Orléans; tác giả một số vở kịch.
Bà de Genlis: tác giả một số tiểu thuyết và luận đề sư phạm, nội dung phản
động; đã từng là người dạy dỗ vua Louis-Philippe hồi nhỏ.
Ông Ducrest; anh của bà de Genlis; có viết những sách về kinh tế và nghề
đóng tàu.
[33] Machiavelli: chính khách và sử gia Ý (1649-1527) , sinh ở Florence.
Tác giả những bộ sách sử học, chính trị và thao lược nổi tiếng. Câu đề từ
tiếng Ý trên kia, đại ý là: “Nếu việc xảy ra như vậy, có phải là lỗi của tôi
không?”
[34] Trái hồ đào (noix) : ta vẫn gọi nôm là củ lạc tây. Gỗ hồ đào rắn và mịn,
dùng để đóng bàn ghế, là một thứ gỗ tốt.
[35] Hồi ký Sainte-Hélène; tác phẩm của bá tước Las Cases, nhà sử học
Pháp (1766-1842) đi theo Napoléon ra đảo Sainte-Hélène. Tác phẩm này là
nhật ký ghi những lời nói chuyện của Napoléon, về tất cả các thời kỳ của
lịch sử đời ông ta (1823).
[36] Ennius; nhà thi sĩ la-tinh cổ (240-169 trước J. C). Câu đề từ la-tinh
trên nghĩa là: “Hắn đã dùng kế hoãn binh mà cứu vãn được tình thế.”
[37] Xu. 20 xu là một quan.
[38] Jean-Jacques Rousseau: nhà văn hào Pháp thế kỷ 18, tác phẩm có ảnh
hưởng lớn đến cuộc cách mạng Pháp và phong trào văn học lãng mạn của
thế kỷ 19. (1712-1778)
