[489] Fénelon: tổng giám mục địa phận Cambrai (1651-1715) ; thầy dạy dỗ
thái tử quận công de Bourgogne (con vua Louis XIV, và bố vua Louis XX)
, ông có viết ra những bộ sách Ngụ ngôn và Télémaque để dạy dỗ thái tử.
Ông theo chủ nghĩa thanh tĩnh (quiétisme) chủ trương đạt tới sự hoàn thiện
của người có đạo bằng lòng yêu Chúa thuần túy, và sự bất động của tâm
hồn, không cần những hành động bên ngoài. Ông bị Bôxuyê đả kích kịch
liệt, bị Tòa án Thánh lên án (1969) và phải từ bỏ chủ nghĩa đó.
[490] Rotrou: thi sĩ và kịch tác gia Pháp (1609-1650) , tác giả nhiều vở bi
kịch, mà Venceslas, bi kịch năm hồi bằng văn vần (1647) , là hay nhất.
[491] Nil: con sông lớn ở Ai Cập.
[492] ... tầm thường: thơ của Voltaire trong vở kịch Mahomet (Hồi II, lớp
V).
[493] Manuel: (1775-1827) : nổi tiếng nhất vì đã bị khai trừ khỏi Nghị viện
ngày 4-3- 1823, ông ta đã tình nguyện đầu quân năm 1792, đến 1797 thì
giải ngũ và được chấp thuận làm trạng sư.
[494] Belphégor: nhân vật trong truyện ngắn Belphéor của La Fontain,
phỏng theo Machiavelli.
[495] quyền thiên nhiên: Đây, Stendhal nhớ đến bộ sách Khế ước xã hội
của Rousseu.
[496] La Mã quốc vương (roi de Ronte: tức là Napoléon II, con trai của
Napoléon đệ Nhất và của bà Marie-Louise. Ngay khi mới lọt lòng mẹ
(1811) đã được phong làm quốc vương La Mã, và được hai viện công nhận
là Hoàng đế, khi Napoléon đệ Nhất thoái vị lần thứ hai (23-6- 1815). Suốt
đời, ông ta chỉ sống ở trong lâu đài Schonbrunn, bên cạnh ông ngoại là
Hoàng đế Francoise II nước Áo, với danh hiệu là quận công de Reichstadt.
Năm 1940, di hài được chuyển đến viện Invalides ở Paris.
