— Nhưng tôi đã phải câm lặng mãi rồi. Một mình tôi trơ trọi trong đêm
tối, nhìn bố tôi chết dần, chết dần… Đúng như là bố tôi đang chìm dần, chìm
dần trong đầm lầy… Trời ơi! Cái chết ghê rợn quá!
— Bây giờ, chúng tôi trở lại Altamira, lát nữa sẽ có người đến đây giúp
cô. Cô không đơn độc trơ trọi như cô tưởng đâu. Đi thôi, Pajarote. Anh hãy
đi gọi người để lo toan mọi việc, và mang đến đây cho Marisela một con
ngựa. Còn cô, Marisela, cô hãy nằm nghỉ và ngủ đi một lát cho đỡ mệt.
Nhưng Marisela không muốn rời xa bố. Cô đến ngồi vào chiếc ghế mà
Lorenzo đã ngồi trong buổi chiều Santos đến thăm lần đầu tiên, cô nhường
cho Santos cái ghế mà hôm đó anh đã ngồi. Cả hai người yên lặng hồi lâu.
Ngoài kia, ánh trăng sáng ngời trên đồi cọ im lìm, lặng lẽ trải ra xung
quanh căn lều bất động trong cảnh đêm trăng tĩnh mịch và in bóng xuống
đầm lầy nước đọng.
Cảnh trăng sáng thanh bình, sâu thẳm và trong suốt, nhưng trong lòng
đau xót, họ cảm thấy ánh trăng vừa ảm đạm vừa buồn tênh.
Marisela thỉnh thoảng lại khóc nức lên. Santos ngồi trầm ngâm, buồn
bực, cau có, thầm nhắc lại những câu Lorenzo đã nói với anh trong buổi
chiều đầu tiên anh đến thăm căn lều của trại Backerenha này: “Anh cũng
vậy ư, Santos Luzardo! Anh cũng đã nghe thấy tiếng gọi của nó ư?”
Giờ đây, Lorenzo đã nằm xuống, anh ta đã là nạn nhân của người đàn
bà hủy hoại đàn ông. Có lẽ không phải chỉ do Doña Bárbara mà còn do
mảnh đất ác nghiệt, mảnh đất hoang vu và quạnh quẽ đã làm cho con người
u mê khờ dại, và cái đầm lầy đã dìm ngập con người đã từng là niềm kiêu
hãnh của gia đình Backero. Giờ đây, Santos cũng bắt đầu chìm dần trong
một cái đầm lầy khác của nếp sống dã man, nó không tha thứ cho bất cứ
người nào dấn thân vào. Chính anh cũng là một nạn nhân của người đàn bà
hủy hoại đàn ông ấy. Lorenzo đã tắt hơi, còn anh thì đã bắt đầu…
“Santos Luzardo đấy ư? Hãy nhìn vào tôi đây này. Mảnh đất này không
tha anh đâu!”
