nghĩ: do đâu mà tất cả những thứ đó – âm nhạc, bài hát, lời cầu nguyện – lại
có trong con người? Do sự cần thiết nào mà trước đây cũng như hiện nay lại
cần những thứ đó? Rất có thể, đấy là do cảm giác có tính chất tiềm thức về
sự bi thảm mà con người phải trải qua trong vòng quay của cuộc đời, khi
mọi việc hết đến rồi lại đi, lại đến rồi lại đi, và con người muốn bằng cách
đó để tự thể hiện mình, tự ghi lại mình, làm mình còn lại mãi mãi.
“Vì khi tất cả sẽ chấm dứt, khi đến ngày tận thế sẽ xảy ra sau hàng tỷ
năm nữa và hành tinh chúng ta sẽ hủy diệt, sẽ tàn lụi đi, thì một ý thức vũ
trụ nào đó đến đây từ các thiên hà khác nhất định sẽ phải nghe thấy âm nhạc
và tiếng hát của chúng ta giữa khung cảnh lặng tờ và trống trải bao la. Vì
một điều đã ăn sâu vĩnh viễn vào chúng ta từ buổi tạo thế là được sống sau
cuộc sống hiện nay! Đối với con người, điều đó hết sức quan trọng, hết sức
cần thiết là phải biết được, phải tin chắc được rằng việc kéo dài bản thân
mình như vậy về nguyên tắc là có thể thực hiện được. Chắc hẳn con người
rồi sẽ tìm được cách để lại sau mình một thiết bị tự động vĩnh cửu, một
động cơ thanh nhạc vĩnh cửu nào đó – đấy sẽ là hợp tuyển tất cả những gì
tốt đẹp nhất trong nền văn hóa của nhân loại qua mọi thời đại. Và khi
thưởng thức tiếng hát của các ca sĩ Bungari, tôi tin rằng những ai về sau
được nghe thấy những lời ca và âm nhạc này sẽ có thể hiểu được, cảm thấy
được những con người trên trái đất, những kẻ duy nhất có lý trí, đã từng là
những tạo vật mâu thuẫn như thế nào, đã từng là những thiên tài và những
kẻ tuẫn đạo như thế nào…
“Cuộc sống, cái chết, tình yêu, sự đồng cảm và hào hứng – tất cả sẽ được
bộc lộ trong âm nhạc. Bởi vì trong âm nhạc, chúng ta đã có thể đạt tới
quyền tự do cao nhất mà vì nó chúng ta đã đấu tranh trong suốt lịch sử của
mình, bắt đầu từ những lóe sáng đầu tiên của ý thức trong con người.
Nhưng chúng ta chỉ mới đạt được quyền tự do đó trong âm nhạc. Và chỉ có
âm nhạc, vượt qua tất thảy mọi thứ giáo điều của mọi thời đại, là luôn
hướng tới mai sau… Do đó âm nhạc có trách nhiệm nói những điều mà
