kẻ tình nghi. Quyền Thống Sứ Bắc Kỳ Le Gallen một mặt tăng cường số
cảnh binh trong thành phố để giữ trật tự, một mặt điện về các tỉnh cho các
Công sứ biết mà đề phòng.
Hồi ấy Trịnh Văn Cấn, Đội Giá chưa biết cách lợi dụng những thắng lợi
ban đầu để gây uy tín trong dân chúng.
Trừ một vài đoàn thể ái quốc lẻ tẻ hoạt động gián tiếp ủng hộ ít nhiều
phong trào cách mạng Thái Nguyên, còn thì dân chúng hầu như vẫn giữ
thái độ thụ động trước sự biến chuyển lớn lao đó.
Đứng về địa vị khách quan mà xét, thì sở dĩ dân chúng đâm ra thờ ơ, ngờ
vực đối với cuộc tranh đấu của nghĩa quân Thái Nguyên, một phần lớn do ở
sự tuyên truyền không được sâu rộng và sau nữa, sự chênh lệch quá rõ rệt
giữa hai lực lượng đối lập.
Nguyên sau khi triều đình Huế đã ký hiệp ước (l887) công nhận cho
nước Pháp đặt quyền bảo hộ ở nước Việt Nam, thì biết bao nhiêu đảng phái
ái quốc bắt đầu hoạt động, mục đích giải phóng dân tộc chống lại chủ nghĩa
đế quốc thực dân. Từ Tôn Thất Thuyết thất trận ở Mang Cá làm cho vua
Hàm Người phải xuất bôn, đến Phan Đình Phùng phải mở đầu phong trào
Văn Thân, hàng vạn thanh niên Việt Nam đã ngã gục trước miệng súng,
hàng ngàn gia đình đã lâm vào cảnh đồ thán lưu vong. Rút cục vẫn thất bại
và thất bại. Rồi đến Hoàng Hoa Thám vẫy vùng ở Yên Thế, Tán Thuật ở
Bãi Sậy, Trương Công Định ở Gò Công, Thủ Khoa Huân ở Bến Tre, những
cơ sở kháng chiến được thành lập dưới sự che chở của dân chúng. Nhưng
trải qua một thời gian thử thách, nhiều cuộc chạm súng đã xảy ra.... tàn bạo
và gay go, cuộc kháng chiến yếu ớt, lẻ tẻ, rã rời như bông hoa tàn trước trận
cuồng phong. Kịp đến khi Việt Nam Quang Phục Hội ra đời liên minh các
đảng phái, mở những cuộc tấn công đại quy mô ở Tà Lùng, Yên Bái, Lạng
Sơn... cho đến năm 1916 tháng 5 dương lịch, sự thất bại đau đớn của Trần
Cao Vân, Thái Phiên đã phủ thêm một màu tang trên lịch trình tranh đấu
của dân Việt.
