vàng.
Chợt nhớ ra có mặt Bob ở đây, Barley quay đầu về phía Bob và nói:
- Không phải thẻ vàng của American Epress, mà là thẻ vàng của hội chợ
triển lãm sách ở Matxcơva. Có thẻ vàng ấy, Jumbo được cấp miễn phí một
chiếc xe, một phiên dịch, một phòng khách sạn và một hộp cavian, Jumbo
đã sinh ra với một thẻ vàng trong nôi.
Bob mỉm cười một cách cởi mở để chứng tỏ rằng mình cũng thích đùa.
Barley tiếp tục kể:
- Thế là tất cả chúng tôi đã đi thăm làng của các nhà văn Liên Xô,
Oliphant của nhà sách Lupus; Emery của Bodley Head; và một cô của
Penguin mà tôi không nhớ tên. À, nhớ ra rồi: Magda. Quỉ tha ma bắt, làm
sao tôi lại có thể quên cô ta được? Và Blair của A and B. Chúng tôi có ý
định đi tham quan ngôi nhà cũ và mộ của Pasternak (2). Lúc khởi hành,
Jumbo Oliphant không biết Pasternak là ai, nhưng Magda đã nói nhỏ “Tác
giả quyển tiểu thuyết Bác sĩ Jivago mà ông ta có xem phim rồi đó”.
Barley ngừng lại một lát rồi kể tiếp:
- Mộ của Pasternak ở trên một ngọn đồi. Ngày hôm ấy, với không khí tự
do mới mẻ của thời mở cửa, khi chúng tôi đến nơi, đã có trên vài trăm
người hâm mộ đủ mọi thành phần tụ tập chung quanh mộ của nhà văn. Tấm
bia biến mất dưới những bó hoa chất chồng càng lúc càng cao. Người ta
phải chuyển các bó hoa từ tay người này sang tay người khác, qua trên đầu
họ, để có thể đặt bó hoa lên chóp đống hoa. Rồi để tỏ lòng tôn sùng
Pasternak, người ta trích đọc các tác phẩm của nhà văn. Một người đàn ông
nhỏ thó, đọc thơ của Pasternak. Một cô gái mập mạp đọc văn xuôi. Tiếp
đến, có một người nào đó cất tiếng hát to. Các người khác đồng thanh hát
lại các điệp khúc và cảnh trạng chung quanh ấy đã có không khí như một lễ
hội. Tiếng hát càng lúc càng to hơn và cũng huyền bí hơn. Tôi biết được
năm ba chữ tiếng Nga, các người khác thì còn biết ít hơn nữa.. nhưng điều
đó không thể ngăn cản chúng tôi cùng tham dự lễ với họ. Điều ấy cũng đã
không ngăn cản Magda khóc như một Madeleine, và Jumbo tuyên bố với
giọng nghẹn ngào rằng, có Chúa Trời chứng giám, ông ta sẽ xuất bản toàn
bộ tác phẩm của Pasternak từ chữ đầu đến chữ cuối, và ông ta hứa sẽ xuất