mặt lên, cau mày, nghiến răng, vò nát sách mà mắng mình như một thằng
khốn nạn...
Khốn nạn! Khốn nạn thay cho hắn! Bởi vì hắn chính là một thằng
khốn nạn! Hắn chính là một kẻ bất lương! Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì
cũng là một sự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật
đê tiện. Chao ôi! Hắn đã viết những gì? Toàn những cái vô vị, nhạt phèo,
gợi những tình cảm rất nhẹ, rất nông, diễn một vài ý rất thông thường quấy
loãng trong một thứ văn bằng phẳng và quá ư dễ dãi. Hắn chẳng đem một
chút mới lạ gì đến văn chương. Thế nghĩa là hắn là một kẻ vô ích, một
người thừa. Văn chương không cần đến những người thợ khéo tay, làm theo
một vài kiểu mẫu đưa cho. Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào
sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi, và sáng tạo những cái gì
chưa có...
Hắn nghĩ thế và buồn lắm, buồn lắm! Còn gì buồn hơn chính mình lại
chán mình? Còn gì đau đớn cho một kẻ vẫn khát khao làm một cái gì mà
nâng cao giá trị đời sống của mình, mà kết cục chẳng làm được cái gì, chỉ
những lo cơm áo mà đủ mệt? Hắn để mặc vợ con khổ sở ư? Hắn bỏ liều,
hắn ruồng rẫy chúng, hắn hy sinh như người ta vẫn nói ư? Đã một vài lần
hắn thấy ý nghĩ trên đây thoáng qua đầu. Và hắn nghĩ đến câu nói hùng hồn
của một nhà triết học kia: "Phải biết ác, biết tàn nhẫn để sống cho mạnh
mẽ". Nhưng hắn lại nghĩ theo rằng: Từ rất đáng yêu, rất đáng thương. Hắn
có thể hy sinh tình yêu, thứ tình yêu vị kỷ đi; nhưng hắn không thể bỏ lòng
thương; có lẽ hắn nhu nhược, hèn nhát, tầm thường, nhưng hắn vẫn còn
được là người: hắn là người chứ không phải là một thứ quái vật bị sai khiến
bởi lòng tự ái. Kẻ mạnh không phải là kẻ giẫm lên vai kẻ khác để thỏa mãn
lòng ích kỷ. Kẻ mạnh chính là kẻ biết đỡ kẻ khác lên trên đôi vai mình. Và
lại hèn biết bao là một thằng con trai không nuôi nổi vợ, thì còn mong làm
nên trò trống gì nữa?... Hắn tự bảo: "Ta đành phí đi một vài năm để kiếm
tiền. Khi Từ đã có một số vốn con để làm ăn!"...
