----------
(1) Bí danh của Ðại tướng Võ Nguyên Giáp và Thủ tướng Phạm Văn
Ðồng ngày trước, quãng năm 1940-1941 ở khu giải phóng. (Chú thích của
Nxb.)
Chúng tôi nói với họ về miền xuôi, về Hà Nội, những ngày khởi
nghĩa, về Trung Bộ, Nam Bộ, có ý cho họ hiểu nước mình rộng lớn thế nào,
nhiều người nhiều của thế nào (...) Câu chuyện mỗi lúc thêm náo nhiệt. Mắt
những người Mán ngồi với chúng tôi sáng và nhanh nhẹn hẳn lên. Một cái
gì như vừa mới thức dậy trong những tâm hồn rừng núi âm u. Chẩn và Bảo
hát vang. Họ bảo nhau: khi nào kháng chiến thành công sẽ kiếm tiền may
mấy cái áo tốt, về dưới xuôi chơi. Triệu Vân Hương cũng hứng chí lên, nói
toang toang. Anh ta hứa sẽ cố bắn một con hươu, lấy da may áo để mặc về
Hà Nội.
Liên (Liễu, em gái Chẩn và Bảo?) cũng tươi tỉnh hẳn lên. Cô thiếu nữ
mảnh người như liễu ấy rất hay nhìn trộm Tư. Khi những tiếng cười nói đã
ngớt rồi, cô rủ rỉ bảo Tư:
- Kháng chiến thành công, đồng chí Tư giú nảy au mê cần đông, thu
mà. (Kháng chiến thành công, đồng chí Tư ở đây rồi lấy vợ người Mán mà
làm ruộng.)
Muốn tránh tất cả những sự lôi thôi có thể làm chúng tôi mất cảm tình
của đồng bào địa phương, từ đấy, mỗi lần ở đâu lâu, chúng tôi thường tìm
cách khéo, cho mọi người biết tất cả chúng tôi đều có vợ, có con rồi.
Nhưng khổ cho chúng tôi, những anh chàng trai trẻ vẫn khát khao chuyện
yêu đương nhưng lại phải luôn luôn kiềm chế lòng mình! Các cô con gái
Thổ da trắng đó, mắt rất xinh và cử chỉ rất hồn nhiên lại rất hay cười đùa,
bảo chúng tôi:
- Không phải đâu! Các anh chưa có vợ. Việt Minh không lấy vợ.
