– Không, chả chắc, - tôi đáp, giọng thờ ơ.
Nhưng rồi, nhìn nàng chăm chú hơn, tôi bỗng hiểu ra: tôi chỉ là một sinh
vật thô bỉ. Tôi thấy từ dưới bàn tay nàng ôm mặt hiện ra và từ từ lăn xuống
một giọt nước mắt nặng nề, cô đơn quá sức chịu đựng của con người – giọt
nước mắt của một người đàn ông đang mòn mỏi vì tuyệt vọng thì đúng hơn
là của một cô gái, hầu như còn là một đứa trẻ thơ.
Tôi bao giờ cũng đâm ra lúng túng và trở nên nhũn như chi chi trước
nước mắt đàn bà và con trẻ, vậy mà giọt nước mắt này nó kinh khủng quá,
cầu chúa cho đừng một ai nữa phải chứng kiến trong đời. Hơn nữa, đây lại
là giọt nước mắt của người con gái mà vì nàng tôi sẵn sàng biến thành cát
bụi, sẵn sàng tan xương nát thịt, miễn sao nàng đừng phải buồn khổ.
– Tiểu thư Nađêia, tiểu thư làm sao thế? – Tôi lắp bắp, môi tôi bất giác
nở một nụ cười đại loại kiểu như nụ cười thường thấy trên bộ mặt ngây ngô
của thằng đần đi tham dự lễ an tàng.
– Không sao cả, - nàng đáp, giọng gần như thản nhiên. – Có điều, tôi sẽ
không còn bao giờ nên... người được. Tôi khóc về Xvetilôvich, về ngài, về
bản thân mình. Tôi khóc, nói đúng hơn, về tuổi thanh xuân bị vùi dập quá
sớm của anh ấy – tôi hiểu rõ điều này lắm! Tôi khóc về niềm hạnh phúc mà
chúng ta không được quyền hưởng, về lòng chân thành mà chúng ta không
có. Những người ưu tú, những người xứng đáng nhất thì bị tiêu diệt. Ngài
nhớ không, người xưa từng nói: “Không quốc vương, không thủ lĩnh,
không cả nhà tiên tri, và lũ ta như một đám lá mùa thu, chỉ còn biết lăn lộn
lang thang trên trái đất tội lỗi này”. Không thể hy vọng những điều tốt lành,
hồn ta cô quạnh, không còn ai đáp lại tiếng gọi của trái tim ta. Đời đang tàn
dần.
Nàng đứng dậy, run run bẻ gãy nhành lá cầm trong tay.
– Xin vĩnh biệt pan Bêlôrétxki quý mến. Có lẽ hai ta không bao giờ gặp
nhau nữa. Nhưng dù sao tôi sẽ cùng mang ơn ngài đến trọn đời... Có vậy
thôi. Thế là hết.
