những kẻ trung thực, tốt đẹp nhất trong chúng tôi. Trong huyết quản chúng
tôi đâu còn dòng máu xanh
chỉ toàn những máu nhơ bẩn thôi. Chẳng lẽ
ngài lại cho rằng chúng tôi, tất cả chúng tôi, cho đến tận đời thứ hai mươi
không phải chịu trách nhiệm về những tội lỗi tày đình đó, không phải đền
nợ bằng khổ đau, bần cùng, chết chóc hay sao? Chúng tôi sống thờ ơ với
nhân dân, những người đã chịu khổ đau bên cạnh chúng tôi và do chúng
tôi, chúng tôi coi họ là một lũ dân đen, là đồ súc sinh chúng tôi đổ rượu nho
tràn trề, còn họ thì phải đổ máu lênh láng. Họ không được ăn thứ gì khác
ngoài thứ bánh mỳ tồi tàn. Một hôm ông láng giềng của tôi là pan
Đubôtôpkơ đến chơi với cha tôi có kể một giai thoại về chuyện một bà
nông dân dắt con đến thăm cha cố mời món bánh khoai hấp nhân thịt. Đứa
bé hỏi mẹ nó đấy là bánh gì. Bà mẹ vốn quen phép lịch sự kiểu nhà quê,
nên ngầm đá chân con dưới gầm bàn, thì thầm bảo: “Im đấy!”. Đứa bé ăn
hết nhẵn cả một đĩa, đoạn thở dài, nhỏ nhẻ “Con ăn một lúc hết cả mười cái
im đấy”. Mọi người nghe đến đó đều phá lên cười riêng tôi lại muốn cho
ông Đubôtôpkơ một cái tát. Có gì là đáng cười khi trẻ em chưa bao giờ
được thấy một tấm bánh bột khoai, chưa bao giờ được biết mùi thịt. Tóc tai
chúng lơ thơ, chân vòng kiềng, mười bốn, mười lăm vẫn còn là đứa bé,
nhưng hai bốn - hai lăm đã thành những ông cụ, da dẻ nhăn nhúm hết.
Nhưng thanh niên như vậy có cho ăn gì đi nữa, vẫn đẻ ra những đứa con
yểu tướng, nếu như họ còn sinh nở được... Họ đáp lại chúng tôi bằng hàng
loạt các cuộc khởi nghĩa họ tàn sát chúng tôi trong các cuộc khởi nghĩa ấy
vì đã từng phải chịu đựng sự lăng nhục đầy đọa vô cùng tàn bạo. Sau đó,
đến lượt chúng tôi treo cổ họ, đây ông mặc áo cổ lông hải ly này, đã từng
tra tấn đến chết cả người em họ chỉ vì anh ta tham gia cuộc khởi nghĩa của
Vasilô
. Người em tên là Agei Grukê-vich Janôpxki.
Chúng tôi sống bàng quang với đồng loại. Cũng nhưng kẻ có hai chân
như chúng tôi phải ăn cỏ qua ngày, mặc dù xứ sở chúng ta giàu có và hào
phóng, một xử sở tươi đẹp nhất trên trái đất này, không bao giờ để cho con
người phải thiếu ăn. Chúng tôi đã buôn bán tổ quốc, bán rẻ quê hương cho
các lân bang, cho bất kỳ kẻ nào muốn mua. Còn nông dân, họ lại yêu quý
