Dừng Ngay Nơi Đây
Nhờ quán niệm ta biết rằng sự phát khởi chánh niệm tỉnh giác là kết
quả của một tiến trình diệt trừ nhiễm ô, phiền não. Bất cứ khi nào ta lơ là
chánh niệm, chấp vào điều gì hay vật gì đó, thì quá trình tu tập để dần
biết tâm sẽ giúp ta có thể nhận ra vấn đề này một cách dễ dàng. Nhờ đó
ta kiềm chế được tâm, và khiến cuộc sống của mình được bao điều tốt
đẹp khác nữa. Tuy nhiên, thế vẫn chưa đủ, vì nhiễm ô, phiền não là
những vấn đề quan trọng bậc nhất được chôn sâu trong tâm tánh của ta.
Vì thế chúng ta phải quán chiếu, xem xét mọi thứ bên trong ta.
Hướng tâm ra ngoài là điều chúng ta đã quen làm: Bất cứ lúc nào ta
hóng chuyện bên ngoài, tâm sẽ tán loạn thay vì trống vắng, an lạc. Tất cả
chúng ta ai cũng biết điều này. Và đó là lý do tại sao chúng ta cần giữ
tâm ở trạng thái bình thản hay an trụ. Sau đó chúng ta quán niệm về kinh
nghiệm tu tập của mình: Tâm ta được duy trì trong trạng thái nào? Ta có
giữ được chánh niệm xuyên suốt trong tất cả mọi hoạt động không?
Chúng ta cần quán sát những điều này. Khi tâm đi chệch ra khỏi nền
móng của nó do các tâm hành tác động, khiến tâm tán loạn như lệ
thường, thì ta có thể làm gì để tâm được ổn định và yên tĩnh trở lại? Nếu
tâm không yên tĩnh, thì nó không được gì ngoài phiền não: lang thang
nghĩ suy, vọng tưởng, chấp vào đủ mọi thứ chuyện.Đấy là phiền não. Ta
phải tiếp tục quán sát những điều này, thấy rõ ràng chúng vô thường, khổ
và vô ngã dưới nhiều hình thức.
Nếu quán sát sự sinh và diệt bên trong ta, ta sẽ thấy rằng điều đó
chẳng tốt chẳng xấu. Mà nó chỉ là một tiến trình tự nhiên của sinh, trụ và
hoại diệt. Cố gắng quán sát sâu sắc điều này. Khi làm được điều này, ta
sẽ quét tâm sạch sẽ, cũng như khi ta quét nhà thường xuyên: Nếu có rác
rến gì, ta sẽ khám phá ra ngay. Vì thế, hãy quét sạch bất cứ điều gì sinh,
trụ và hoại diệt trong từng giây phút. Hãy để mọi thứ qua đi, không dính
mắc, không chấp vào thứ gì. Cố gắng làm cho tâm biết rõ ràng tình chất
không chấp thủ này trong chính nó. Nếu tâm không dính mắc, không
chấp vào bất cứ điều gì, thì không có chấn động trong tâm. Tâm rỗng
không và an lạc.
Trạng thái tỉnh thức này rất đáng biết, vì nó không đòi hỏi ta phải
biết nhiều thứ khác. Ta chỉ cần quán niệm về tính chất vô thường của sắc,
thọ, tưởng, hành, và thức. Hay ta có thể quán tưởng đến bất cứ điều gì
đang ở trong tâm, lúc điều đó liên tục thay đổi -sinh và diệt- từng giây
phút. Đây là điều ta phải suy ngẫm cho đến khi thật sự biết rõ. Nếu
