không rối rắm nữa: Tâm không còn bám víu, không còn cảm giác ưa,
ghét nữa. Nó chỉ tịnh lặng và luôn nhận biết rõ ràng bên trong nó trong
từng phút giây.
Dầu chúng ta chỉ làm được có thế, ta cũng sẽ thấy rằng mình được
lợi ích khi không để sự việc bị rối rắm, không để cho chúng bị bóp méo
dưới uy lực của tham, sân và si. Dầu chỉ có bấy nhiêu cũng đủ dẹp bỏ
bao vấn đề.
Và rồi khi chúng ta nhìn sâu hơn vào bản chất của tất cả mọi hiện
tượng xuyên qua sự xúc chạm, ta sẽ thấy rằng chỉ có các cảm thọ thô
tháo chứ không có gì đáng cho ta bám víu vào. Nếu nhìn với cặp mắt của
chánh niệm tỉnh giác, chắc chắn là chúng ta phải nhìn thấy sự rỗng
không – dầu thế gian này đầy rẫy các thứ. Mắt ta nhìn thấy bao hình
dạng, tai nghe bao thanh âm, ta biết, nhưng tâm ta không còn gán cho
chúng một ý nghĩa nào nữa. Đồng thời, các pháp tự nó và trong nó cũng
không có ý nghĩa gì cả.
Chỉ có một thứ quan trọng đó là tâm. Tất cả mọi vấn đề bắt nguồn từ
việc ta phóng tâm ra ngoài, gán ghép ý nghĩa cho mọi thứ, khiến khởi lên
tâm bám víu, tạo ra căng thẳng, khổ đau cho tâm. Vì vậy chúng ta phải
quán sát cho đến khi thông suốt.
Nhìn ra bên ngoài cho đến khi chúng ta thấu suốt bên ngoài, nhìn
vào trong cho đến khi ta thấu suốt bên trong, thấu suốt cho đến khi ta
thẩm thấu vô thường, khổ và vô ngã. Nhìn thấy các pháp như chúng là,
đúng theo bản chất của chúng, mà không gán ghép bất cứ ý nghĩa hay sự
mê đắm nào. Như vậy sẽ không có vấn đề gì. Tâm sẽ trở nên rỗng không
– trong sạch và sáng rỡ - mà chẳng cần chúng ta phải làm gì cả.
Việc tâm nhiễm vi trùng vô minh, hay vi trùng tham ái khiến nó dễ
dàng chạy đuổi theo sự việc, có nghĩa là chúng ta không thể lơ đễnh.
Ngay từ đầu, ta phải giám sát mọi việc một cách cẩn thận để nhận thấy
sự tham đắm phát khởi ngay khi có sự xúc chạm – thí dụ, khi có cảm
giác đau đớn. Nếu chúng ta không gán ghép cho nó là nỗi đau của mình,
thì tham ái sẽ không hoành hành nhiều. Ngược lại thì chúng ta sẽ có ý
muốn đẩy lui nỗi đau đi hoặc muốn thay vào đó là sự thoải mái, dễ chịu.
Những điều này luôn xảy ra, dầu chúng ta chưa bao giờ thực sự có được
điều mình muốn từ lòng tham ái. Sự thoải mái, dễ chịu mà chúng ta có
được từ tham ái không trường tồn. Nó lừa gạt chúng ta, rồi biến đổi ra
một cái gì khác. Cái đau cũng lừa gạt chúng ta, rồi biến dạng. Nhưng
những thay đổi này cứ tiếp tục chồng chất và trở nên rối rắm trong tâm ta
và đó chính là điều khiến tâm luôn vô minh: Tâm bị quá nhiều thứ làm
duyên khởi khiến nó lúng túng, hoang mang, ám độn và nung nấu. Đủ
mọi thứ đều bị nung nấu trong đó. Đó là lý do tại sao phương thức biết
