Cuộc Nội Chiến
Khi phát triển chánh niệm như một nền tảng để quán sát sâu vào
chân lý bên trong ta, ta phải có một mức độ tinh tấn, kiên trì tương xứng
với pháp hành. Như tất cả chúng ta đều biết, đây là vì tâm bị bao phủ
trong phiền não và bất an. Nếu ta không rèn luyện, kiềm chế tâm, nó sẽ
trở nên yếu đuối, phóng túng. Nó sẽ không còn sức mạnh. Ta phải luôn
kiên trì nếu việc quán sát, truy nguyên của ta là để tiến đến tuệ giác.
Tuệ giác không xuất phát từ tư duy và suy đoán. Mà do sự quán
chiếu tâm khi tâm đã an trụ ở một mức độ yên tĩnh và vững chắc đầy đủ.
Lúc đó ta quán sát sâu xa mọi khía cạnh của tâm khi tâm an định, quân
bình, không còn các tâm hành hay những chuyện ưa ghét. Ta phải tìm
cách duy trì tình trạng này đồng thời quán sát sâu thêm, vì sự hiểu biết
phiến diện không phải là sự hiểu biết đích thực. Chừng nào ta còn chưa
quán chiếu sâu xa vào trong tâm, ta còn chưa thật sự biết gì cả. Tâm có
thể yên tĩnh trên bề mặt, nhưng cái biết của ta về các tâm vọng tưởng còn
trong vòng kiềm tỏa của uế nhiễm, tham ái và chấp thủ, thì chưa được rõ
ràng.
Vì vậy ta phải nhìn kỹ vào bên trong cho đến khi ta đạt đến một
mức độ tỉnh thức (mà nó) có thể duy trì sự quân bình và cho phép ta
quán chiếu xuyên suốt đến sự hiểu biết sắc bén hơn. Nếu ta không quán
chiếu để phát triển sự hiểu biết chân chính, thì chánh niệm của ta sẽ chỉ ở
trên bề mặt mà thôi.
Khi quán thân cũng thế. Ta phải quán niệm sâu vào các phản ứng
của thân và những yếu tố vật chất kết hợp như thế nào. Đây chính là
nghĩa của chữ "đọc" thân, hiểu thân. Bằng cách tự khám phá mình trong
tất cả mọi hoạt động, ta ngăn không cho tâm lạc lối. Ta tập trung vào
việc khám phá chánh niệm hủy diệt các uế nhiễm như thế nào khi chúng
phát khởi là một việc rất tinh tế.
Với sự cẩn trọng và không để sự việc bên ngoài làm ta xao lãng là
điều sẽ giúp cho việc tu tập của ta được trôi chảy. Nó giúp ta quan sát
những mầm bệnh trong tâm một cách khéo léo, để giúp ta loại đi những
mầm bệnh tinh tế nhất: vô minh và si. Thường chúng ta còn không biết
đến cả những mầm bệnh trước mắt, nhưng giờ chúng đã bị vô hiệu hoá vì
sự tập trung cao độ của tâm, nên chúng ta có thể nhìn sâu hơn để thấy
được những sự gian dối của ái dục và uế nhiễm trong các họat động của
chúng. Nếu ta quan sát chúng, trở nên thông thuộc chúng là ta ở trong
một vị thế thuận lới để buông bỏ chúng ngay khi chúng đang lang thang
