Dựa theo sự ước lượng của chúng ta trong việc tu tập đến đâu là đủ
là tự dối mình. Nó ngăn chúng ta không thể đạt được giải thoát khỏi khổ
đau, phiền não. Nếu tình cờ khám phá được vài hiểu biết sâu sắc, đừng đi
khoe khoang về chúng, nếu không, rốt cục ta sẽ tự lừa dối mình bằng
trăm ngàn cách khác nhau. Những người thật sự có trí tuệ, ngay cả khi họ
đã đạt đến nhiều tầng tuệ khác nhau, cũng tiếp tục khám phá một cách
thận trọng. Họ không bị kẹt vào mức độ này hay mức độ khác. Dầu tuệ
giác của họ chân chánh, họ cũng không dừng lại ở đấy và bắt đầu khoe
khoang, vì đấy là cách hành xử của người ngu.
Người khôn ngoan, dầu họ thấy sự vật rõ ràng, cũng luôn đề cao
cảnh giác kẻ thù đang nằm chờ họ phía trước, ở những mức độ sâu xa
hơn, tinh tế hơn. Họ phải tiếp tục quán chiếu sâu hơn. Họ không có nghĩ
mức độ này hay mức độ nọ là quá đủ - vì làm sao có thể đủ được? Uế
nhiễm vẫn còn thiêu đốt chúng ta, sao ta có thể huênh hoang? Dầu sự
hiểu biết của ta có đúng, làm sao ta có thể tự mãn được khi tâm ta còn
chưa tự thiết lập được một nền tảng?
Khi ta quán sát với tâm chánh niệm tỉnh giác, ta sẽ thấy sự tự mãn là
vấn đề chính. Ta phải cẩn trọng trong việc tu hành nếu ta muốn nắm bắt
được chân lý là đời sống đang ngắn dần đi, ngắn dần trong từng giây
phút. Và ta nên sống như thế nào để người ta có thể bảo là ta cẩn trọng?
Đây là một câu hỏi vô cùng quan trọng, vì nếu ta không hiểu rõ, thì dầu
ta có hành thiền hay chế ngự các căn trong bao nhiêu năm tháng đi nữa,
thì đó cũng chỉ là sự tu tập nhất thời. Khi xong việc, ta lại trở về với sự
loạn động trước kia.
Và hãy giữ miệng. Không dễ tránh sự khoe khoang, vì uế nhiễm sẽ
kích động ta làm điều đó. Chúng muốn nói, chúng muốn khoe khoang,
chúng không để cho ta im lặng.
Vì thế, việc hành Pháp không phải là chuyện ta có thể nhắm mắt
làm bừa. Mà là việc ta phải làm với sự cảnh giác đầy trí tuệ. Khi quán
chiếu đủ mọi mặt, ta sẽ thấy rằng chẳng có gì đáng để ta đắm say, rằng
tất cả mọi sự - cả trong lẫn ngoài - đều chỉ là ảo tưởng. Giống như khi ta
đang trôi giạt một mình giữa biển khơi, không thấy bóng dáng hòn đảo
hay bãi biển nào. Ta có thể ngồi buông thư, cố gắng trong chốc lát, rồi
khoe khoang được chăng? Dĩ nhiên là không! Khi sự quán sát của ta tiến
sâu đến các tầng lớp vi tế hơn nữa của tâm, ta sẽ càng lúc càng trở nên
yên tĩnh và thận trọng hơn, cũng giống như khi trưởng thành, người ta
trở nên dè dặt hơn. Chánh niệm và tỉnh giác của ta phải trở nên chín chắn
để có thể hiểu những điều đúng, sai, chân thật hay giả dối, trong bất cứ
hiện tượng nào khởi lên: Đấy chính là điều có thể giúp ta buông bỏ và
tìm đựơc giải thoát. Và đấy cũng chính là điều sẽ làm cho cuộc đời tu
