không nên dùng, sợ ba-đậu, đan-sâm, không-thanh, ghét phụ-thanh, cam-
thảo, đậu-hoa, hợp mã-đao làm xứ. Con ban-miêu người ta bắt được nó, ở
cuối đuôi phụt ra thứ hơi độc, hôi không chịu được (nên người ta gọi là con
bắn súng) vậy khi dùng làm thuốc, chuyên chạy ở khiếu mé dưới, đến thẳng
chỗ chứa tinh và nước tiểu, chuyên ăn và lột những vật hư nát, đau không
chịu được, người ta dùng ban-miêu để lợi tiểu, làm thuốc dẫn cho hành khí,
có nghĩa lấy độc để công độc vậy. Thí-dụ : như bệnh tràng-nhạc rất độc tất
phải có gốc rễ, đại để : phải lấy ban-miêu, địa-đởm làm chủ, chế cho đúng
phép, thì gốc ấy sẽ theo đường tiểu-tiện mà ra, hoặc như miếng phấn, hoặc
như cục thịt, hay miếng thịt mủn nát, đó là linh nghiệm vậy. Nhưng : khí độc
đang đi trong đường tiểu, thì tiểu tiện sáp và đau lắm, phải lấy những thứ
như : mộc-thông, hoạt-thạch, đăng-tâm để dẫn đường cho nó đi.
(Nhập-môn sang-loại) : ban là trên vỏ có nốt đốm vàng, đen, miêu là
như người vẽ, vậy có tên ban-miêu. Vị : cay, lạnh, rất độc. Chủ : tràng-nhạc,
ung thư, đinh độc, nhọt ác, da thịt thối nát, chết, ghẻ kềnh, nốt mụn có vẩy
ngứa lắm, phá huyết tích thành hòn cục, chữa lậu kén lậu đá, thông kinh
nguyệt và làm đọa thai, hành, trùng độc, đàn bà có thai cấm ngặt không
được dùng, vị này có chất, đắng rất độc, người dùng nó phải hết sức cẩn
thận. Nếu trúng độc, thì dùng thanh-đĩnh (bọt chàm) đỉnh-chấp (nước chàm)
hay hoàng-liên, đậu-đen, hành-củ để giải độc.
64. Bại-tương
敗醬
Mùi hôi như mốc làm tương nên gọi tên.
(Cương-mục) : tên khổ-thái, lại có tên lộc-tràng, mã-thảo, hình sắc cây
bại-tương là loài cỏ mọc tự nhiên, lâu năm, mọc bằng củ, cây cao 3, 4 thước
ta, lá mọc cân đối, gần gốc lá thành tàu như lá cúc, trên ngọn lá dài không có
tầu, hoặc chẻ 3, 5. Cuối mùa thu trên ngọn mọc những chùm hoa nhỏ, tựa
chùm hoa thìa-là, sắc vàng, củ trắng tía giống sài-hô.
(Lý-thời-trân) : cây bại-tương mọc ở đồi rậm hay ngoài đồng hoang,
gọi là khổ-thái người ta lấy trữ để ăn, mùa xuân nẩy mầm, cuối đông mới
