NƯỚC CŨ MƠ NGUỒN
N
gười ta dành cả thời trẻ loay hoay với câu hỏi ta sẽ đi đâu, rồi cả buổi
già bận bịu với chuyện ta đến từ đâu. Câu này tôi tả ba tôi, vừa khít với
chuyến đi Đức Phổ của ông với tất cả bồn chồn, háo hức.
Không thể nói chính xác chuyến đi ngàn cây số ấy đã chuẩn bị từ nửa
năm trước hay năm mươi, một trăm năm trước, ý tưởng ủ từ ba tôi hay từ
ông nội, ông cố tôi. Chỉ biết cái quê xứ xa xôi ấy đã phập phù trên môi của
những người cha trong cuộc chuyện trò trên cánh võng đưa cọt kẹt lúc nửa
đêm, trên mảnh ruộng vừa được khai phá, hay trong những lời trăn trối cuối
cùng. “Ông bà mình ra đi từ đó, nhớ!”, họ dặn dò những đứa con. Đời này
qua đời khác, tên của những người trong dòng tộc, tên làng tên xứ đã mai
một rơi rớt dần, đến đời ba tôi thì chỉ còn bốn chữ Đức Phổ, Quảng Ngãi.
Ba tôi nói phải đi tìm gốc gác một chuyến, “giờ không làm tới lúc già yếu
hút gió không kêu thì ai làm”.
Cùng thằng cháu gọi bằng cậu cũng không còn trẻ, ba tôi hăm hở trèo
lên chuyến xe đò đi miền Trung, thông tin cả hai có được là huyện ấy nằm
ngay trên đường cái. Ba tôi cũng phải đến hơn chục lần qua lại ngang nơi
đó trong những lần đi công tác ở Hà Nội, chắc cũng từng nhìn cảnh vật bồi
hồi, nhưng ông chưa từng ghé lại. Hồi ấy ông phải đuổi theo câu hỏi mình
đi đâu đây. Giờ cái thời gian dư dả của tuổi già này lại là thứ thời gian sắp
cạn, ông già quay lại để lục lọi từng tấc đất của cái chấm nhỏ nhoi trên bản
đồ kia, mong tìm lại vài nhánh họ hàng xa vợi, thắp nhang lên những nấm
mộ tổ tiên.
Tôi sẽ mãi nhớ bộ điệu, gương mặt, ánh mắt của ba tôi buổi chiều ông
trở về sau chuyến đi ấy. Thứ thần thái của một người đã mãn nguyện, mọi
