thứ đều cất chung tiếng nói: “như vầy có chết cũng thỏa rồi”. Túi áo bên
ngực trái long ra tờ giấy ghi tên cụ tổ viết bằng Hán tự mà ba tôi sao chép
lại từ một gia phả, như là bằng chứng phả hệ. Ngay cả khi kể lại “cái xứ gì
tìm không ra cái quán cà phê, thèm chết cha”, giọng điệu đó cũng chẳng tỏ
bày thái độ không hài lòng. Không người nhàn rỗi ngồi ngắm suông phố
phường. Mộ toàn bằng đất cát nằm thấp là đà. Người ở đó nói chuyện khó
nghe, phải nhìn miệng mà đoán, gặp ai nói nhanh thì đúng là trong tai có
âm thanh như chim hót. Kể và kể, hai ông già cố giấu nỗi tự hào thầm kín
chúng ta đến từ cái vùng đất nghèo, nhưng độc đáo.
Kẻ xách người mang nào đường phèn nào tỏi nào bánh trái Đức Phổ, thứ
bánh mà miền Tây đã biến thể mềm mại hơn, xốp và béo hơn: bánh bông
lan. Làm rõ ra cái ngờ ngợ bánh bông lan xứ mình cũng có tổ tông. Chèn
đét ơi, tưa tải nảy ra khỏi môi trầu của mấy bà già quê chắc là từ trời đất ơi,
tơi tả trại âm theo giọng Quảng mà ra, những thị thiềng, chóa lóa, đi dìa…
Từ ngữ tụi viết lách miền Tây hay dùng, anh em ngoài Trung đọc được kêu
đây chính là những từ mà ông bà mình xưa cũng nói.
Ở miền Tây, có một câu hỏi thường xuyên được đặt ra nhưng cũng
thường nhận được lời đáp không thấu đáo là gốc anh (chị) ở đâu. Bởi sau
cái gốc Sóc Trăng của một người họ Vương còn có cái gốc Trung Hoa. Họ
Mạc ở Cái Nước gốc Hà Tiên, nhưng sau Hà Tiên là một hành trình vượt
biển. Gốc Bạc Liêu của họ Nguyễn nào đó trôi dạt từ miệt sông Gianh, sông
Hiếu. Cùng với những cuộc chiến là những lần cải họ, di cư. Lấy quê nội
ghi vào lý lịch của mình ở phần quê quán, tôi thường thấy đằng sau hai chữ
Đầm Dơi là những miền gió cát xa xôi mà mình chưa từng đặt chân tới.
Lịch sử của vùng đất hoang sơ này được viết bởi những người khai phá,
cùng với địa hình chung quanh là biển hết đường để đi nên miền Tây như
cái túi chứa người tứ xứ. Câu ca dao “đến đây thì ở lại đây” rất hay bị bẻ
chỉa ngầm, chừng nào tốt cỏ xanh cây ờ mà ngu sao về? Đất như vầy, tôm
cá như vầy, thời tiết thuận hòa như vầy bói không ra gió bão, sống đã đời
vầy còn về đâu nữa?
Làm và chơi, người ta có nuối tiếc này nọ thì cũng bỏ qua, chỉ tuổi già
đến bỗng nhận ra ai cũng phải làm một chuyến về đất. Bắt đầu dọn dẹp một
