tương lai cũng chẳng có gì để nghĩ về.
Không đất trồng trọt chăn thả, buổi cà phê của đàn ông xóm hẻm thường
dài, có khi cả ngày, nếu không có ai gọi đi phụ hồ, bốc vác vật liệu, chở
nước đá. Ngày bên ly cà phê khét mùi bắp rang và chai rượu đế, cũng vì
vậy mà rất dài. Nhà lụp xụp cất tràn ra lộ hẻm, tuyệt không có cây thốt nốt
nào. Buổi sáng bóng chùa ráng che phủ cái ngã ba, nơi mọi người tụ tập, chỉ
được một vài giờ thì bóng hụt. Họ lại trơ trụi dưới mặt trời. Cái nghèo
không có cỏ cây, rát mặt.
Những bước chân trần khất thực của ba lục trẻ nhón trên mặt lộ chỗ khô
chỗ ướt. Lục Cả nhìn theo, kêu lúc rày tụi nhỏ cũng ít chịu vô chùa tu tập.
Đứa thì đi làm mướn, lượm ve chai, nhiều đứa mới mở mắt là lêu lổng
ngoài đường. Chùa đâm ra vắng, tết Chol Chnam Thmay kỳ rồi sân chùa
không còn ai múa Lâm Thôn. Trên vách phòng lục treo cái ảnh chụp một
tăng đoàn bưng y bát đi trên cánh đồng xanh rì, xa xa là rặng cây thốt nốt,
và mặt trời đang lặn. Phong cảnh u tịch mà không thấy con người trong đó
cô đơn như bóng áo vàng vừa đi ra khỏi dãy nhà lụp xụp, đoạn đường phía
trước các lục toàn là cổng với rào cao. Những cư dân mới tới không phải tín
đồ Phật giáo tiểu thừa nên thờ ơ ngồi giũa móng tay khi y bát đi qua.
Lục Cả than, dân Khmer xóm hẻm đã bán nhà quá nửa, giờ còn một
nhúm sống co cụm gần chùa, như bầy người đi lạc. Hỏi những người bỏ
xóm đi đâu, lục nói có nhà dọn vào hẻm sâu hơn, xa tới mức chùa không
với tới, nhưng cũng có người về. Chữ “về” của lục làm nguội nắng. Về,
dựng hàng rào xương cá bọc lấy căn nhà lá tạm bợ, nuôi mấy con bò, lấy
nước thốt nốt nấu đường, chờ cơn lũ chìm đồng tháng tám để bắt cá giăng
câu, và chờ những cơn mưa biên giới triền miên làm xanh cỏ núi. Cảnh
nghe có vẻ buồn, nhưng họ không trơ trụi như ở nơi chỉ cách Ủy ban thành
phố non một trăm mét. Cái nghèo mà có ngọn rau trái ớt mọc bên hè, thì
không đến nỗi tuyệt vọng.
Những người ở lại vẫn ơ thờ chờ ngày qua. Cái dáng ngồi bất động của
người đàn bà Khmer cũng giống hệt với người đàn bà Êđê, Bana bất động
trước căn nhà lợp thiếc bên những nẻo đường Tây Nguyên mù bụi. Bị bóc
đi khỏi núi rừng bởi một dự án thủy điện ất ơ nào đó, buôn làng bị dồn vào
