Giờ Doniger đang đi đi lại lại, lấy Kramer làm thính giả duy nhất. “Tất
cả chúng ta đều bị quá khứ điều khiển, dù chẳng ai hiểu điều đó hết. Chẳng
ai nhận ra sức mạnh của quá khứ cả,” gã nói, phẩy tay một cái.
“Nhưng nếu mọi người nghĩ kỹ một chút, quá khứ luôn luôn quan trọng
hơn hiện tại. Hiện tại chỉ như một đảo san hô nổi trên mặt nước, nhưng nó
được xây lên trên hàng triệu tảng san hô chết nằm dưới mặt nước, chẳng ai
thấy chúng hết. Cũng y như thế, thế giới thường nhật của chúng ta được
dựng trên hàng triệu triệu những sự kiện và quyết định đã xảy ra trong quá
khứ. Và những gì chúng ta thêm vào hiện tại thì chỉ là nhỏ nhặt mà thôi.
“Một cậu thiếu niên ăn sáng, rồi đi ra cửa hàng mua chiếc đĩa CD mới
nhất của một ban nhạc mới nổi. Cậu bé nghĩ rằng mình đang sống trong thời
điểm hiện đại. Nhưng ai đã định nghĩa thế nào là một ‘ban nhạc’? Ai đã định
nghĩa thế nào là một ‘cửa hiệu’? Ai đã định nghĩa ‘cậu thiếu niên’? Hay
‘bữa sáng’? Chẳng nói gì đến những thứ còn lại, toàn bộ thể chế xã hội của
cậu bé kia – gia đình, trường học, quần áo, các phương tiện vận chuyển và
chính phủ.
“Chẳng điều gì trong số những thứ này được định nghĩa ở hiện tại hết.
Hầu hết chúng đều được định nghĩa từ hàng trăm năm về trước rồi. Năm
trăm năm, một nghìn năm. Cậu bé này đang ngồi trên đỉnh một ngọn núi tên
gọi là quá khứ. Và cậu chẳng hề nhận ra điều đó. Cậu bị điều khiển bởi thứ
cậu chẳng bao giờ thấy, chẳng bao giờ nghĩ tới, chẳng bao giờ biết. Đó là
một dạng áp đặt được thừa nhận không cần hỏi. Cũng chính cậu bé này luôn
luôn ngờ vực các dạng thức điều khiển khác – sự cấm đoán của cha mẹ, các
tin quảng cáo, luật chính phủ. Nhưng sự thống trị vô hình của quá khứ, thứ
quyết định hầu như tất cả mọi khía canh cuộc sống của cậu ta, lại cứ tiếp
diễn mà không bị cật vấn. Đây mới là thứ quyền lực thực sự. Thứ quyền lực
có thể bị lấy đi, có thể được đem ra sử dụng. Vì cũng như hiện tại đã bị quá
khứ điều khiển, tương lai cũng vậy. Đó là lý do tại sao tôi lại nói, tương lai
thuộc về quá khứ. Và lý do…”
Doniger ngừng lại, khó chịu thấy rõ. Chuông điện thoại của Kramer
rung lên, và cô trả lời. Gã đi lên rồi lại đi xuống, chờ đợi. Thử động tác tay
