khó mà mất khả năng chi trả. Các tầng "lửng" và tầng "tiền vốn" ở vị trí thấp
hơn thì được thừa nhận là có nhiều rủi ro hơn; nhưng nói đi thì nói lại, các
tầng này lại có lãi suất cao hơn.
Điều mấu chốt trong trò giả kim tài chính này là khoảng cách có thể lên
đến hàng nghìn dặm giữa những người vay thế chấp mua nhà ở Detroit và
những người rốt cuộc sẽ nhận được tiền lãi. Rủi ro đã được dàn trải ra khắp
cả địa cầu, từ các quỹ lương hưu nhà nước của Mỹ đến các mạng lưới y tế ở
Úc và thậm chí tới cả các hội đồng thị trấn nằm ở ngoài Vòng Cực Bắc.
Chẳng hạn ở Na Uy, các hội đồng địa phương ở Rana, Hemnes, Hattjelldal
và Narvik đã đầu tư khoảng 120 triệu đô la từ tiền đóng thuế vào CDO đã
được chứng khoán hóa từ các khoản vay thế chấp mua nhà dưới chuẩn ở Mỹ.
Vào thời điểm ấy, những người bán các "sản phẩm được cơ cấu" đó đã khoe
khoang rằng chứng khoán hóa đã có tác dụng phân chia rủi ro "tới những ai
có khả năng gánh chịu cao nhất". Chỉ đến sau này mới hóa ra là rủi ro đã
được phân chia tới những ai có khả năng hiểu mức độ rủi ro kém nhất.
Những ai hiểu được rõ nhất tính chất mong manh của khoản cho vay dưới
chuẩn - tức là những ai trực tiếp giao dịch với những người cho vay và hiểu
rõ các tình thế kinh tế của họ - thì sẽ chịu rủi ro ít nhất. Họ có thể chấp nhận
một khoản vay "NINJA" (No Income No Job or Assets, tức là cho những
người vay không có thu nhập, việc làm hay tài sản) có tỷ suất vay/giá trị là
100%, và ngay trong ngày hôm đó bán lại nó cho một trong những ngân
hàng lớn kinh doanh CDO. Hầu như ngay lập tức, rủi ro đã nổi lên trên vịnh
Na Uy.
Ở Detroit, sự xuất hiện của cho vay thế chấp mua nhà dưới chuẩn trên
thực tế trùng hợp với một đợt suy sụp mới của ngành công nghiệp ô tô đang
đi xuống không cưỡng lại nổi, làm cho thành phố này mất đi 20.000 việc
làm. Điều đó báo hiệu một sự suy giảm rộng lớn hơn toàn nước Mỹ, một hệ
quả hầu như không thể tránh khỏi của việc thắt chặt chính sách tiền tệ, khi
Cục Dự trữ Liên bang nâng lãi suất tiết kiệm ngắn hạn từ 1% lên 5,25%.
Điều này đã có một tác động vừa phải song khá đáng kể đối với lãi suất cho
vay thế chấp mua nhà trung bình, làm lãi suất này tăng lên gần một phần tư
(từ 5,34% lên 6,66%). Tác động của sự thay đổi tưởng chừng như vô thưởng
