Họ có trong tay số vốn dư dật, và như chúng ta sẽ thấy, các nhà đầu tư
Anh không hề do dự đầu tư tiền vào những vùng đất xa xôi. Thiết bị không
đắt, năng lượng sẵn có và nguồn lao động phong phú khiến cho ngành dệt
may ở Trung Quốc hoặc Ấn Độ lẽ ra phải trở thành một lĩnh vực kinh
doanh có lợi nhuận cực kỳ cao.
Vậy mà bất chấp món đầu tư trên một
tỷ bảng Anh từ các quỹ phương Tây, lời hứa hẹn của toàn cầu hóa thời
Victoria đã hầu như không thành hiện thực ở hầu hết châu Á, chỉ còn để lại
di sản là nỗi cay đắng đối với điều mà đến tận ngày hôm nay vẫn được nhớ
đến như là sự bóc lột thuộc địa. Thực vậy, các phản ứng chống lại toàn cầu
hóa vào thế kỷ trước mạnh tới mức mà hai quốc gia đông dân nhất châu Á
rốt cuộc đã hầu như tự tách mình ra khỏi thị trường toàn cầu từ thập niên
1950 đến thập niên 1970.
Hơn thế nữa, thời đại toàn cầu hóa đầu tiên này chẳng hề có một cái kết
có hậu. Ngược lại, chưa đầy 100 năm trước, vào mùa hè năm 1914, nó đã
kết thúc không phải bằng một tiếng khóc thút thít, mà bằng một tiếng nổ
đinh tai nhức óc, khi những kẻ hưởng lợi chính của nền kinh tế toàn cầu hóa
đã lao vào một cuộc chiến tranh có mức độ tàn phá lớn nhất mà thế giới
từng được chứng kiến. Chúng ta nghĩ rằng mình biết vì sao nguồn vốn quốc
tế đã thất bại trong việc tạo ra tăng trưởng tự túc bền vững ở châu Á trước
năm 1914. Song liệu còn có thêm mối liên quan nào đó giữa các tác động
của hội nhập kinh tế toàn cầu với sự bùng nổ Thế chiến thứ nhất? Điều mới
đây được nêu ra là cuộc chiến tranh ấy cần phải được hiểu như một dạng
phản ứng chống lại toàn cầu hóa, được mở đầu bằng việc nâng thuế quan
nhập khẩu và hạn chế nhập cư trong thập niên ngay trước 1914, và được
hoan nghênh nồng nhiệt nhất bởi giới chủ ruộng đất châu Âu, những người
có vị trí bị suy yếu dần trong suốt nhiều thập niên do sự sụt giảm giá nông
sản và sự di cư của lao động nông nghiệp dư thừa sang Tân Thế giới.
Trước khi vô tâm đón nhận một thế giới đẹp đẽ, mới mẻ và được cho là
"hậu Mỹ" ngày nay
, chúng ta cần chắc chắn rằng sẽ không có những
phản ứng không dự đoán trước được tương tự kéo sập nền tảng địa chính trị
của phiên bản toàn cầu hóa mới nhất.
