Ta hãy tập trung chú ý vào mụ Maria Rêmêđiôx, một người đàn bà đáng
mến. Cần phải phác họa ngay mấy nét về người đàn bà này. Đó là một
mệnh phụ, một mệnh phụ thực sự, vì mặc dù nguồn gốc của mụ rất hèn
kém nhưng nhờ phẩm chất của ông chú ruột, ngài Inôxenxiô, tuy cũng xuất
thân thấp hèn nhưng lại cao sang do phẩm trật trong hàng giáo sĩ, và cũng
do kiến thức và uy tín của ngài đã rải hào quang lên tất cả họ hàng.
Tình yêu của bà mẹ Rêmêđiôx đối với con trai Haxintô là một tình yêu
nồng nàn mãnh liệt mà trái tim của người mẹ mới có thể có. Mụ yêu con
một cách mê muội, mụ đặt hạnh phúc của con lên trên hết mọi sự trên đời.
Mụ nghĩ rằng con mình là một chàng trai hoàn hảo nhất về hình thức, về
tính nết và tài năng do Chúa đã tạo ra. Và mụ nguyện đem cả đời mình
chăm lo cho con được sung sướng, thành đạt, có quyền thế và giàu sang.
Tình mẫu tử là thứ tình cảm duy nhất mà dù có trong sáng cao quý đến đâu
cũng vẫn có những lúc thái quá, là thứ tình cảm duy nhất không bị giảm sút
dù có mề muội. Nhưng có một hiện tượng đặc biệt không thường thấy trong
cuộc sống là, nếu tình yêu của người mẹ quá bồng bột không phù hợp với
lương tâm trong sáng và lòng trung thực trọn vẹn, thì nó dễ bị lầm lạc và
biến thành cuồng loạn và cũng giống như bất kỳ tham vọng nào khác có thể
góp phần gây ra những sai lầm nghiêm trọng và nhưng thảm họa ghê gớm.
Ở Orbahôxa, mụ Maria Rênêđiôx là một mẫu mực về tư cách, đạo đức,
và biết giữ trọn bổn phận làm cháu, có thể đúng thế thật. Mụ thân ái giúp
đỡ tất cả những ai cần đến mụ. Không bao giờ mụ tung ra những lời đồn
đại, những chuyện xì xào dè bỉu. Không bao giờ mụ dính líu vào những
mưu mô làm phiền làm hại ai. Mụ thương người đến mức có thể bị lừa gạt
bởi những thủ đoạn giả dối trắng trợn. Mụ làm việc thiện. Mụ cai quản việc
nhà của ông chú một cách đặc biệt khéo léo. Mụ được mọi người khâm
phục đón tiếp và chiêu đãi ở khắp mọi nơi, mặc dù mụ mắc chứng hụt hơi
rất khó chịu, nó làm cho mụ luôn luôn thở dài, và luôn thốt ra những lời
than vãn.
Nhưng ở nhà bà Perfecta Pôlentinôx, mụ cảm thấy tự ti mặc cảm. Thuở
trước, khi ông cố đạo còn hàn vi khốn khổ thì Maria Rêmêđiôx làm thợ giặt
