XXXII
Chương Kết
T
hư của ông Cagiêtanô Pôlentinôx gửi một người bạn ở Mađrít
Orbahôxa ngày 21 tháng tư
“Bạn thân mến: Xin bạn gửi ngay cho tôi chớ chậm trễ bản in năm 1562
mà bạn nói là đã tìm thấy trong những sách viết về chúc thư của Corchuêlô.
Tôi sẽ trả bằng bất cứ giá nào cho bản in đó. Từ lâu tôi đã hoài công tìm nó,
và giờ đây tôi coi việc có nó là một niềm vui sướng rất lớn. Bạn sẽ thấy ở
phần cuối cuốn sách hình một mũ sắt với huy hiệu ở trên chữ Tráctadô , và
chữ số X của dòng chữ số rômanh MDLXII có cái đuôi cong. Nếu những
dấu hiệu trên đúng là có ở trong bản in đó thì xin bạn đánh điện cho tôi biết
ngay vì tôi rất lo... Tuy nhiên tôi biết rằng do cuộc chiến tranh vô tích sự và
đáng ngán này mà hoạt động điện báo không còn nữa. Vậy tôi chờ bạn trả
lời bằng thư bưu điện vậy.
“Bạn thân mến, tôi sẽ sớm đến Mađrít với mục đích cho in tập sách mà
tôi đặt bao nhiêu hy vọng, nói về “Những dòng dõi của Orbahôxa”. Tôi rất
cám ơn lòng tốt của bạn. Nhưng tôi không thể chấp nhận, vì nó quá rộng
lượng. Thực ra việc làm của tôi không xứng đáng được hưởng những lời
đánh giá quá cao mà bạn đã dành cho nó. Đây chỉ là tác phẩm của sự kiên
nhẫn và tra cứu mà thôi, một tượng đài thô kệch nhưng chắc chắn và to lớn
mà tôi dựng lên trên những cơ sở vĩ đại của quê hương thân yêu. Tuy bề
ngoài nghèo nàn và xấu xí, nhưng nó có ý nghĩa cao quý là làm cho những
con mắt của cái thế hệ mất lòng tin và kiêu ngạo này phải nhìn trở lại
những sự nghiệp kỳ diệu và những phẩm chất sáng ngời của tổ tiên chúng
ta.
Mong rằng thế hệ trẻ hiếu học của chúng ta sẽ tiếp tục theo bước mà tôi
đã khích lệ họ bằng tất cả sức lực của mình! Mong rằng tất cả những thứ
học vấn ghê gớm với những cái vỏ trí thức của loại triết lý thả lỏng lu bù và
