sống, vì hắn không làm ra sấm sét, mà sấm sét nổ ra khi những luồng điện
chạm nhau. Chẳng có núi Parnaxô
, chẳng có núi Ôlimpô
, chẳng có hồ
, cũng chẳng có những cung điện Êlidê nào khác, ngoài cung điện
Êlidê ở Pari. Chẳng có lối nào đi xuống địa ngục ngoài khoa địa chất học
mà những nhà địa chất thì luôn luôn trở về và nói rằng: không có người tù
tội nào ở trong lòng đất cả. Chẳng có đường nào lên trời khác khoa thiên
văn học, và khi trở về những nhà thiên văn cả quyết rằng không thấy sáu
hay bảy tầng trời mà Đăngtê cùng những nhà thần bí và những người mê
tín của thời Trung cổ đã nói đến. Chẳng thấy gì ngoài những tinh tú, những
khoảng cách và không gian mênh mông... Thôi, không còn sự ước đoán sai
lầm về tuổi thọ của trái đất này nữa, bởi vì khoa cổ sinh vật và tiền sử học
đã thẩm tra và đếm được tuổi thực của quả cầu mà chúng ta đang sống. Sự
hoang đường chính là tà giáo hoặc là chủ nghĩa duy tâm gia tô giáo không
thể tồn tại được nữa, và sự tưởng tượng phải xuất phát từ thực tại. Mọi điều
thần kỳ rút lại là những điều, nếu tôi muốn có thể làm ra được ở trong
phòng bằng một thỏi pin Bunxen, một sợi dây dẫn và một kim nam châm.
Bây giờ không còn cách nào sản xuất nhiều bánh, nhiều cá, ngoài cách sản
xuất ở trong xí nghiệp, với những khuôn mẫu và máy móc, giống trong kỹ
thuật ấn loát, từ một bản gốc sản xuất ra hàng triệu hàng triệu bản. Tóm lại,
thưa đức cha, linh hồn của tôi, cần phải chấm dứt tất cả những trò vô lý, dối
trá, những ảo tưởng, mơ mộng hão huyền, những tình cảm ủy mị, và những
công việc làm lu mờ sự hiểu biết của con người. Chúng ta hãy hoan nghênh
sự kiện ấy.
Khi anh ngừng nói, trên cặp môi của ngài cố đạo hé một nụ cười nham
hiểm và đôi mắt ngài giảo hoạt long lanh một cách khác thường. Ông
Cagiêtanô đang chú ý vào việc nặn đám ruột bánh mì thành những hình
dạng khác nhau, lúc là hình thoi, lúc là hình lăng trụ. Bà Perfêcta mặt tái
nhợt nhìn chòng chọc vào ngài cố đạo. Bà quan sát ngài với một vẻ hết sức
kiên nhẫn. Còn Rôxariô thì hốt hoảng nhìn anh họ. Lúc này, anh hơi ngả
người về phía cô, và nói nhỏ vào tai cô:
