Tây Ban Nha với đầy đủ tính cách, tập quán, hoàn cảnh sống của họ, những
người bị áp bức, bóc lột, và giam hãm trong cảnh nghèo hèn lạc hậu.
Galđôx đã miêu tả một cách hiện thực sinh động các nhân vật ấy cùng với
những khát vọng mãnh liệt, những hy vọng sục sôi, niềm tin sắt đá, và
những cuộc đấu tranh đầy hy sinh gian khổ của họ vì Tự do, Công lý và
Tiến bộ. Đồng thời ông cũng nêu lên những thói hư tật xấu, tính ích kỷ nhỏ
nhen, lòng tham không đáy, những ý nghĩ cùng những hành động ngu ngốc
của một số người không ít...
Đônha Pertêcta, cuốn tiểu thuyết thứ tư của Galđôx, ra đời năm 1875
(cách đây trên trăm năm) lên án cái xã hội Tây Ban Nha nghèo khổ, lạc
hậu, cuồng tín, tự hãm mình trong cảnh tối tăm ngu dốt, nhưng lại dương
dương tự đắc về truyền thống sùng đạo, về uy lực nhà thờ Gia tô giáo của
họ, và điên cuồng, trắng trợn chống lại những tư tưởng nhân đạo tiến bộ.
Kỹ sư Hôxê (Pêpê) đê Rây là một thanh niên tiến bộ, học vấn uyên bác,
tính tình trung thực. Nhưng vì nhiều khi quá thẳng thắn, luôn luôn vạch
trần sự dốt nát, mê muội, cuồng tín nên có một số kẻ xấu không ưa anh,
căm tức anh, và chống lại anh...
Theo nguyện vọng của cha, Pêpê Rây đến thị xã Orbahôxa thăm bà cô
ruột Đônha Perfecta và cô em họ Rôxariô để tìm hiểu và quyết định đính
hôn với cô. Nhưng vừa mới đặt chân vào gia đình Đônha Perecta (bà Toàn
Thiện) ở cái thị xã sùng đạo Orbahôxa (đô thị uy nghiêm), anh đã vấp ngay
phải sự phản ứng chống đối, đả kích cay độc của ông cố đạo rửa tội đôn
Inôxenxiô (ngài Ngay Thật), người có nhiều đặc quyền đặc lợi ở vùng này,
và cũng đang ấp ủ ý định gán ghép cô Rôxariô cho Haxintô (Hoa Dạ
Hương), cháu họ của ông, một chàng trai tầm thường và lố bịch. Pêpê Rây
cố tự kiềm chế tránh né những điều có thể gây va chạm. Nhưng bắt đầu từ
hôm đó, sự bất đồng ý kiến cứ tiến triển và cuối cùng tạo ra mâu thuẫn đối
kháng giữa anh với ông cố đạo và bà cô ruột của anh, cùng với đám tay
chân thân tín của họ: mụ Maria Rêmêđiôx (mụ Maria Nhiều Thủ Đoạn), mẹ
đẻ của Haxintô, lão nông dân giảo hoạt Licuôcgô (lão Thày Cò), tên côn đồ
anh chị Cabaducô (thằng Người Ngựa).
