còn nhỏ hơn hai mươi lăm mẫu Anh; vài khu lớn hơn một chút. Cộng lại,
chúng đại diện cho một trong những thí nghiệm lớn nhất và kéo dài nhất thế
giới, Dự án Động lực học Sinh học của các mảng rừng (Biological
Dynamics of Forest Fragments Project hay viết tắt là BDFFP). Gần như mọi
foot vuông của BDFFP đều đã được ai đó nghiên cứu: một nhà thực vật học
đánh dấu những cái cây, một nhà điểu học nẹp số những con chim, một nhà
côn trùng học đếm những con ruồi giấm. Khi tới thăm Khu bảo tồn 1202, tôi
gặp một sinh viên sau đại học người Bồ Đào Nha đang tìm hiểu loài dơi.
Vào buổi trưa anh ta mới thức giấc và đang ăn mì trong một xưởng vừa là
trạm nghiên cứu vừa là nhà bếp. Trong khi chúng tôi trò chuyện, một chàng
chăn bò gầy gò cưỡi một con ngựa chỉ đỡ gầy hơn một chút đi tới. Anh ta
đeo một khẩu súng trường ngang vai. Tôi không chắc liệu anh ta đến vì nghe
tiếng chiếc xe tải tôi lái tới và muốn bảo vệ chàng sinh viên khỏi những kẻ
xâm nhập, hay vì anh ta cảm giác ở đây có món mì Ý.
BDFFP là kết quả của một sự hợp tác tưởng khó xảy ra giữa những người
chăn gia súc và các nhà bảo tồn thiên nhiên. Vào những năm 1970, chính
phủ Brazil lập nên khu này để khuyến khích người chăn gia súc định cư ở
vùng phía bắc Manaus, một khu vực rộng lớn còn chưa có người ở. Chương
trình chẳng khác gì tài trợ cho việc phá rừng: bất cứ người chăn gia súc nào
đồng ý chuyển vào rừng nhiệt đới, chặt cây và bắt đầu nuôi bò sẽ nhận được
một khoản tiền từ chính quyền. Cùng lúc, theo luật Brazil, những người sở
hữu đất ở Amazon phải đảm bảo một nửa diện tích trong quyền sở hữu của
họ là còn nguyên vẹn. Căng thẳng giữa hai hướng này đã khiến nhà sinh vật
học người Mỹ Tom Lovejoy nảy ra một ý. Sẽ ra sao nếu có thể thuyết phục
những người chăn gia súc để các nhà khoa học quyết định chặt cây nào và
để lại cây nào? “Ý tưởng thật ra chỉ có một câu,” Lovejoy nói với tôi. “Tôi
tự hỏi liệu bạn có thể thuyết phục người Brazil thu xếp 50% để bạn có thể có
một thí nghiệm khổng lồ”. Trong trường hợp đó, có thể nghiên cứu một cách
có kiểm soát một quy trình đang diễn ra trong điều kiện không thể kiểm soát
khắp các vùng nhiệt đới, thực ra là khắp thế giới.
