CHƯƠNG III
CHIM CÁNH CỤT NGUYÊN BẢN
Pinguinus impennis
Thuật ngữ “người theo thuyết thảm họa” [
] được đặt ra vào năm 1832
bởi William Whewell, một trong những chủ tịch đầu tiên của Hội cổ sinh vật
học London, người cũng đã để lại cho đời các từ tiếng Anh “anode”,
“cathode”, “ion”, và “scientist” [
]. Mặc dù thuật ngữ “người theo thuyết
thảm họa” sau này sẽ dần có nghĩa xấu, bám lấy nó dai như đỉa, đó không
phải là ý định của Whewell. Khi ông đề xuất từ này, Whewell đã nói rõ rằng
ông tự coi mình là “người theo thuyết thảm họa”, và hầu hết các nhà khoa
học khác ông biết cũng thế. Thật ra, chỉ một người mà ông biết không hợp
với tên gọi đó, và đấy là nhà cổ sinh vật học trẻ đang nổi tên là Charles
Lyell. Với Lyell, Whewell nghĩ ra một từ mới. Ông gọi Lyell là một “người
theo thuyết đồng nhất hóa” [
].
Lyell lớn lên ở miền nam nước Anh, trong một thế giới quen thuộc với
những người hâm mộ Jane Austen. Sau đó ông theo học ở Oxford và được
đào tạo để trở thành một luật sư. Thị lực suy giảm đã gây khó khăn cho ông
trong việc hành nghề luật, nên thay vì thế ông chuyển sang khoa học tự
nhiên. Khi còn trẻ, Lyell đã có vài chuyến đi tới châu Âu lục địa và kết bạn
với Cuvier, người mà ông hay tới nhà ăn tối. Ông thấy người tiền bối này
“rất sẵn lòng giúp đỡ” với cá nhân ông - Cuvier đã cho phép ông lấy khuôn
vài hóa thạch nổi tiếng để mang cùng ông trở lại Anh - nhưng Lyell lại coi
nhãn quan về lịch sử trái đất của Cuvier là hoàn toàn thiếu thuyết phục.
Khi Lyell nhìn vào (qua cặp kính cận) phần ngoài của hòn đá tại vùng
nông thôn nước Anh hay địa tầng của vùng lòng chảo Paris hay các đảo núi
lửa gần Naples, ông không thấy bằng chứng nào của đại hồng thủy. Thật ra,
hoàn toàn ngược lại: ông nghĩ rằng thật phi khoa học (hay như ông nói “phi
triết học”) nếu tưởng tượng rằng sự thay đổi trong thế giới chưa bao giờ xảy
ra vì những lý do khác nhau hay ở những mức độ khác nhau so với nó đã
xảy ra ngày nay. Theo Lyell, mỗi đặc tính của cảnh quan địa chất là kết quả
