của những quá trình từ từ hoạt động qua vô số các thiên niên kỷ - những quá
trình như sự đóng cặn, sự xói mòn, và sự lưu hóa cao su, tất cả những điều
đó hiện giờ vẫn có thể quan sát được. Với nhiều thế hệ sinh viên cổ sinh vật
học, học thuyết của Lyell sẽ được tóm tắt là “Hiện tại là chìa khóa tới quá
khứ”.
Nói tới sự tuyệt chủng, điều này nữa, theo Lyell, cũng diễn ra ở một tốc
độ rất chậm - chậm tới mức ở bất cứ thời điểm cụ thể nào, tại bất kỳ địa
điểm cụ thể nào, sẽ không có gì đáng ngạc nhiên nếu nó diễn ra mà không
hề được chú ý. Bằng chứng hóa thạch, vốn có vẻ cho thấy các loài ở nhiều
thời điểm khác nhau đã diệt vong hàng loạt, là một dấu hiệu cho thấy dữ liệu
không đáng tin cậy. Ngay cả ý tưởng rằng lịch sử sự sống có khuynh hướng
- đầu tiên là bò sát, rồi đến loài có vú - cũng là sai lầm, một sự suy luận sai
khác bởi thiếu dữ liệu. Tất cả các loại tổ chức hữu cơ đã tồn tại ở mọi thời
đại, và những tổ chức có vẻ đã biến mất vĩnh viễn có thể, trong những tình
huống thích hợp, lại xuất hiện lần nữa. Như thế, “loài thằn lằn răng giông [
khổng lồ có thể xuất hiện trở lại trong những khu rừng, và cả loài thằn lằn cá
ở biển, trong khi loài pterodactyle có thể lại bay chuyền qua những lùm bụi
rậm rạp của những cây dương xỉ”. Thật rõ ràng, Lyell viết, “rằng không có
cơ sở nào trong các dữ kiện cổ sinh vật học ủng hộ cho một lý thuyết phổ
biến về sự phát triển liên tục của thế giới động vật và thực vật.”
