Ông luôn trả lại với niềm say mê lớn gần như là ám ảnh của mình. Đó là
phê phán đồng bào ông về sự kiêu căng, tự phụ và cho mình là ưu việt hơn
(từ barbaros bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp - nghĩa là người-không-nói-tiếng-
Hy-Lạp mà nói một thứ tiếng lầm bầm khó hiểu nào đó, vì vậy là người
thấp kém, tồi tệ hơn). Chính người Hy Lạp sau đó đã tiêm nhiễm cho những
người châu Âu khác cái xu hướng “hếch mũi lên” này, và Herodotus đấu
tranh với nó trên từng bước chân. Ông làm vậy khi so sánh người Hy Lạp
và Ai Cập - như thể ông chủ định đến Ai Cập để chính ở đó thu thập tư liệu,
bằng chứng cho triết lý của ông về sự chừng mực, khiêm tốn và lương tri.
Ông bắt đầu từ vấn đề căn bản, siêu nghiệm - người Hy Lạp lấy các thần
của mình từ đâu ra? Họ xuất thân từ đâu? Sao lại từ đâu - người Hy Lạp đáp
- thì họ là các thần của chúng ta mà! - Ồ không - Herodotus nói, đầy vẻ
báng bổ - chúng ta lấy các thần của mình từ người Ai Cập!
Thật may là ông nói điều đó trong thế giới còn chưa có các phưomg tiện
truyền thông đại chúng và chỉ một ít người đọc hay nghe được. Nếu quan
điểm của ông lan truyền rộng rãi, người đàn ông Hy Lạp của chúng ta sẽ bị
ném đá, bị thiêu trên giàn lửa ngay lập tức! Nhưng vì Herodotus sống trong
thời đại tiền truyền thông, ông có thể nói một cách an toàn, rằng các cuộc tụ
họp lễ hội, các đám rước và diễu hành cầu nguyện là do người Ai Cập đặt ra
đầu tiên trong số các sắc dân, rồi sau đó người Hy Lạp mới học từ họ. Về
người anh hùng Hy Lạp vĩ đại - Heracles: “cái tên Heracles không phải là
người Ai Cập tiếp thu từ người Hy Lạp, mà là người Hy Lạp từ người Ai
Cập... sự thật là như vậy, tôi có nhiều bằng chứng cho nó và cho cả điều
rằng cha mẹ của Heracles, Amphitrion và Alcmene, đều có nguồn gốc tổ
tiên xuất thân từ Ai Cập... Heracles thực chất là vị thần nguyên thủy của
người Ai Cập. Như chính họ nói, mười bảy nghìn năm đã trôi qua kể từ khi
mười hai vị thần hình thành từ tám vị, mà một trong số đó, theo tôi nghĩ, là
Heracles. Muốn có được một thông tin chắc chắn nào đó từ những người có
thể cung cấp cho mình, tôi đã đi thuyền đến tận Tyre và Phoenicia, vì tôi
nghe nói ở đó có đền thờ thần Heracles. Và tôi đã thấy nó được chất đầy vồ
số đồ tế lễ. Tôi nói chuyện với các tu sĩ của thần và hỏi họ ngôi đền này
