XERXES
Không phải ngay từ đầu
kết cuộc đã được thấy rõ
- Herodotus
Khi chúng tôi đã ở Addis Ababa, cảnh tượng ấy - bóng ma trong lời kể của
Herodotus - trở lại với tôi suốt một thời gian dài. Thông điệp của nó bi quan
và đầy định mệnh: con người không có lựa chọn trong hành xử của mình.
Anh ta mang trong mình số mệnh của bản thân, như thể đó là mã di truyền -
anh ta phải làm việc này và đi đến kia, theo những gì định mệnh phán
quyết. Nó chính là Đấng Chí Tôn, là Sức mạnh Nhân quả Vũ trụ hiện hữu
khắp nơi và bao trùm lên tất cả. Không có ai đứng trên định mệnh, ngay cả
Vua Của Các Vua, thậm chí cả Thượng đế. Vì thế con ma hiện lên với
Xerxes không mang hình hài của Thượng đế, với Thượng đế còn có thể
thương lượng, không nghe lời hoặc thậm chí lừa bịp - với định mệnh thì đó
là điều không thể. Nó xuất hiện trong diện mạo vô danh, không có tên tuổi
và đường nét rõ ràng, chỉ cảnh cáo, ra lệnh hay đe dọa.
Khi nào điều đó xảy ra?
Con người có số mệnh được viết sẵn một lần cho mãi mãi, chỉ phải đọc ra
kịch bản này và trình bày nó từng điểm một. Nếu anh ta đọc sai hay thử
thay đổi nó, chính là khi ấy con-ma-định-mệnh kia sẽ xuất hiện, đầu tiên là
chỉ tay dọa dẫm, và khi điều đó không có tác dụng, nó sẽ trút bất hạnh và
hình phạt xuống đầu kẻ hợm hĩnh.
***
Khi ấy điều kiện để sinh tồn là phục tùng định mệnh. Xerxes ban đầu chấp
nhận vai trò của mình là báo thù người Hy Lạp vì họ đã xúc phạm người Ba
Tư và cha ngài. Ngài tuyên chiến với họ, thề sẽ không nghỉ ngơi chừng nào
chưa chiếm được và đốt cháy Athens. Nhưng sau đó, khi lắng nghe tiếng
nói của lý trí, ngài thay đổi ý kiến, dẹp bỏ ý nghĩ về chiến tranh, trì hoãn kế
