trở về, hắn thuật lại mọi điều nhìn thấy cho Xerxes. Xerxes nghe mà không
thể hiểu nổi tại sao người Hy Lạp lại sẵn sàng hy sinh...”
***
Trận đánh kéo dài vài ngày, nhưng mãi tận khi có một kẻ phản bội chỉ cho
quân Ba Tư con đường mòn qua núi, chúng mới chiếm ưu thế. Chúng bao
vây người Hy Lạp, và tất cả họ hy sinh. Sau trận đánh Xerxes dạo quanh
chiến trường phủ kín xác chết, ngài tìm xác Leonidas I. “Xerxes đi qua các
thấy người rồi ra lệnh chặt đầu Leonidas I và đem đóng đinh.” Herodotus
gọi hành động này là tội ác.
Xerxes thua tất cả các trận đánh tiếp theo: “khi Xerxes nhận thức được thất
bại ngài lo sợ ngưòi Hy Lạp sau khi đến Hellespont có thể phá cầu, làm
ngài bị giam ở châu Âu và có nguy cơ bị tiêu diệt. Vì vậy ngài nghĩ đến việc
tháo chạy.”
Và thực tế là ngài đã tháo chạy, tháo chạy khỏi chiến trường trước cả khi
chiến tranh kết thúc. Ngài trở về Susa. Khi đó ngài ngoài ba mươi tuổi.
Ngài còn làm vua Ba Tư thêm mười lăm năm nữa. Chúng ta biết rất ít về
những năm tháng này. Ngài lo việc xây dựng cung điện của mình ở
Persepolis. Có thể ngài cảm thấy kiệt sức? Dẫu sao đi nữa thì ngài cũng đã
biến mất khỏi thế giới. Những giấc mơ về sức mạnh, về sự cai trị tất cả mọi
người và mọi vật đã lụi tàn. Người ta đưa ra giả thuyết là ngài chỉ còn quan
tâm đến phụ nữ: ngài xây cho họ một hậu cung nguy nga rộng lớn mà tôi đã
nhìn thấy các tàn tích.
***
Ngài được năm mươi sáu tuổi thì bị Artabanus - thủ lĩnh cấm vệ quân của
ngài - giết vào năm 465 trước Công nguyên. Artabanus đưa em trai Xerxes
là Artaxerxes lên ngôi. Vị vua này sau đó giết chết Artabanus trong cuộc
đánh nhau tay đôi xảy ra trong cung điện. Con trai của Artaxerxes - Xerxes
II - vào năm 425 bị anh ông là Sogdians giết, người sau này bị Darius II giết
vân vân và vân vân.
