“Kumarajiva hỏi: Vì sao nói rằng các “pháp” vốn là không?
Giác Hiền đáp: Vì vật chất vốn do vô số hạt bụi li ti hợp thành, mà
không có bản tính, nên đều là không.
Kumarajiva lại hỏi: Nếu dùng vô số hạt bụi li ti mà hợp thành vật chất,
rồi bảo rằng nó vốn là không, thì làm sao chứng minh được rằng, hạt bụi
vốn không tồn tại?
Giác Hiền đáp: Nhiều người trong chúng ta thường cố gắng phá hủy hạt
bụi. Nhưng tôi không làm thế.
Kumarajiva lại hỏi: Vậy thì hạt bụi có bất diệt không?
Giác Hiền đáp: Nhìn từ góc độ của một hạt bụi, thì thấy nhiều hạt bụi
đều sẽ bị tiêu diệt. Nhìn từ góc độ của nhiều hạt bụi, thì thấy một hạt bụi
cũng sẽ bị tiêu diệt”.
Tiếp sau đó thì không có bất cứ ghi chép nào cả. Bởi vì Bảo Vân không
hiểu gì. Và hầu hết những người có mặt trong đại điện khi ấy cũng không
hiểu gì. Có lẽ chỉ có tám vị đại đệ tử của cha là nghe hiểu được đôi chút.
Cuộc biện luận giữa cha và Giác Hiền được coi là cuộc biện luận trừu
tượng nhất, khó hiểu nhất trong lịch sử Phật giáo.
Cha và Giác Hiền, người hỏi người đáp, tranh luận suốt hơn một giờ
đồng hồ, vẻ nghiêm túc trên gương mặt hai người thật đáng nể sợ. Tuy
nghe không hiểu, nhưng không ai dám lên tiếng, dường như ai nấy đều nín
thở quan sát biểu cảm trên gương mặt hai người. Điều mà mọi người có thể
thấy rõ ràng là mồ hôi đầm đìa trên trán Giác Hiền, trong khi gương mặt
cha vẫn điềm nhiên, bình thản. Nhưng cho tới khi cuộc biện luận kết thúc,
hai người vẫn nhìn nhau lạnh lùng, và không ai trong số họ công bố kết
quả. Cuộc biện luận ấy chỉ được ghi chép lại với đoạn hội thoại ngắn ngủi
phía trên, không ai biết rốt cuộc ai thắng hay ai thua, và nó đã trở thành một
nghi án ly kỳ không có đáp án của lịch sử…
