đám lính dẹp đường cản lại. Từng cánh tay gầy guộc giơ ra, chới với trong
không trung, kiếm tìm trong vô vọng.
Số lương thực lớn như vậy, chắc chắn không thể là lương thực còn dư
sau trận đánh. Trong cảnh đói kém này, đào đâu ra ngần ấy lương thực? Tôi
đứng ở đầu phố, nhìn đám người nhà họ Lữ đầy ngạo mạn mà cười buồn.
Thời kỳ Thập lục quốc kéo dài hơn một trăm ba mươi năm, lật mở sách
sử, sẽ thấy sự xuất hiện thường xuyên của những dòng chữ ngắn ngủi thế
này: “Mất mùa lớn, nạn đói nghiêm trọng”. “Quan Trung xảy ra nạn đói,
dịch bệnh hoành hành”. “Hạn hán, bệnh dịch, giá lương thực tăng đột
ngột”.
“Nước lũ ngập năm châu: Kinh Châu, Dự Châu, Từ Châu, Dương Châu,
Ký Châu”.
Chúng ta vẫn thường tự mãn rằng: Trung Quốc đất đai rộng lớn, sản vật
phong phú, nhưng thực tế là đất tuy rộng mà sản vật không lấy gì làm
phong phú. Do sự khác biệt sâu sắc về địa lý giữa các vùng Đông – Tây –
Nam – Bắc, nên hàng năm thiên tai đều xảy ra cục bộ tại nhiều khu vực.
Khi đất nước thống nhất, chúng ta có thể thực hiện chính sách phân phối
nguồn tài nguyên. Nhưng trong giai đoạn cát cứ phân tranh, hoặc dưới sự
thống trị của nhà cầm quyền quan liêu, hủ bại, người dân tại những khu vực
xảy ra thiên tai mà không được cứu trợ sẽ ra sao? Họ chỉ có thể đi cướp
bóc. Bởi vậy, “thiên tai” thường đi liền với “nhân họa”. Trong giai đoạn
chiến tranh xảy ra liên miên, hoặc khi một nhà nước đang đứng bên bờ vực
diệt vong, thì trong sách sử thường xuất hiện rất nhiều những ghi chép về
thiên tai. Những người mê tín cho rằng đó là do ý trời. Nhưng nguyên nhân
chính là do nhà nước đã không biết cách phân phối nguồn tài nguyên, thế
nên, nạn đói và chiến tranh thường không bao giờ tách rời nhau.
Như vậy có thể thấy, Lữ Quang xuất chinh nhằm hai mục đích, chống
phản loạn và cướp lương thực. Hãy nhìn lại một cách tổng quát lịch sử của
