Bình Thành (nay là Đại Đồng, Sơn Tây, Trung Quốc), bên cạnh đó là hàng
loạt các nhà điêu khắc, thợ thủ công lành nghề, họa sĩ, những người chuyên
khai mở động đá và sáng tạo nên những bức bích họa. Họ đã trở thành lực
lượng nghệ nhân hùng hậu, là những người xây dựng nên thạch động Vân
Cương vĩ đại ở Đại Đồng. Sau đó, Vua Hiếu Văn Đế nhà Bắc Ngụy dời đô
đến Lạc Dương, tiếp tục xây dựng thạch động Long Môn, thạch động này
đã thừa kế mô hình thạch động ở Lương Châu ngày trước…
Phần lớn các nhà sư ở Lương Châu đều được đưa đến Bình Thành,
nhưng vẫn có một số ít di chuyển tới Đôn Hoàng ở phía Tây. Kiến trúc của
thạch động Mạc Cao ở Đôn Hoàng cũng chịu ảnh hưởng từ thạch động trên
núi Bậc Thang. Bởi vậy, có thể khẳng định một cách chắc chắn rằng, thạch
động trên núi Bậc Thang chính là nơi khởi thủy của nghệ thuật xây dựng
thạch động ở Trung Nguyên. Nhưng một câu hỏi cứ quẩn quanh trong đầu
tôi. Tôi nhớ là thạch động Bậc Thang được xây dựng vào năm 412 kia mà,
và chính Mông Tốn, sau khi dời đô từ Trương Dịch đến Guzang đã hạ lệnh
xây dựng thạch động này. Chuyện kể rằng, mẹ Mông Tốn lâm bệnh nặng,
Mông Tốn đã cho điêu khắc trong thạch động một bức tượng cao năm mét,
hình những giọt nước mắt, để cầu phúc cho mẹ mình, cũng là để biểu thị
lòng ăn năn, sám hối.
Rất nhiều ghi chép cho thấy, Rajiva đã không thành công trong việc thực
hiện kế hoạch xây chùa, mà chính Mông Tốn đã hoàn thành tâm nguyện
này của chàng. Rốt cuộc, chuyện gì đã xảy ra? Vì sao suốt mười sáu năm
Rajiva không thể xây được chùa ở Guzang? Không có trong tay tư liệu lịch
sử để có thể suy đoán, nên tôi cũng chỉ đành chống mắt chờ xem việc gì sẽ
diễn ra. Nhìn chàng đang hào hứng mô tả cấu trúc của ngôi chùa hang đá
cho Lý Cảo nghe, tôi suy nghĩ một lát và quyết định không nói với chàng
chuyện kia. Khó khăn lắm chàng mới tìm được cho mình một mục tiêu, tôi
không nỡ phá hỏng niềm vui của chàng. Nhớ đến Mông Tốn, bất giác thở
phào. Ngay ngày Lữ Quang trở về Guzang, Đỗ Tấn và Đoàn Nghiệp đã
mang đến cho chúng tôi lương thực và vật dụng sinh hoạt cần thiết. Bởi vậy
